Mga Mapanglikhang Pamamaraan Ng Pagaaral Ng Biblia

Mga Mapanglikhang

Pamamaraan Ng

Pagaaral Ng Biblia

HARVESTIME INTERNATIONAL INSTITUTE

Ang kursong ito ay bahagi ng Harvestime International Institute, isang porgramang inihanda upang mabigyang kakayahan ang mga mananampalataya tungo sa mabisang pagaaning espirituwal.

Ang batayang paksa ng pagsasanay na ito ay ituro ang mga itinuro ni Jesus, kung paanong ang mga mangingisda, kolektor ng buwis at iba pa, ay binago Niya at naging mga mabubungang Cristiano at ang mga ito ay naghatid ng ebanghelyo sa kanilang daigdig na may kapahayagan ng kapangyarihan.

Ang manwal na ito ay isang kurso na kabilang sa ilang mga modules ng kurikulum na gumagabay sa mga mananampalataya mula sa pagmamasid, tungo sa pagsasagawa, pagpaparami, at pagsasangkot upang maabot ang ebanghelisasyon.

Para sa dagdag na impormasyon tungkol sa mga dagdag ng mga kurso, sumulat sa:

Harvestime International Institute

14431 Tierra Dr.

Colorado Springs, CO 80921

NILALAMAN

Paano Gamitin Ang Manwal Na Ito . . . . . . . I

Mga Mungkahi Para Sa Sama-samang Pag-aaral . . . . . II

Pambungad Ng Kurso . . . . . . . . . 1

Mga Layunin . . . . . . . . . . 3

UNANG BAHAGI: ANG PAKSA NG PAG-AARAL

1. Pagpapakilala sa Biblia . . . . . . . . . 4

2. Ang Mga Aklat Ng Biblia . . . . . . . . 16

3. Mga Bersyon Ng Biblia . . . . . . . . 37

IKALAWANG BAHAGI: PAGHAHANDA PARA SA PAG-AARAL

4. Bago Ka Magsimula . . . . . . . . 43

5. Mga Kasangkapan Sa Pag-aaral . . . . . . . 56

6. Mga Prinsipyo Ng Pagpapakahulugan . . . . . . 63

7. Mga Batayan Sa Kasaysayan Ng Biblia . . . . . . 72

8. Pagbabalangkas, Pagma-marka, at Paggawa Ng Tsart . . . . 88

IKATLONG BAHAGI: MAPANGLIKHANG PAMAMARAAN NG

PAG-AARAL NG BIBLIA

9. Pag-aaral Ng Biblia Sa Pamamagitan Ng Biblia . . . . 96

10. Debosyonal Na Pag-aaral Ng Biblia . . . . . . 109

11. Pag-aaral Ng Aklat . . . . . . . . 119

12. Pag-aaral Ng Kabanata . . . . . . . . 127

13. Pag-aaral Ng Parapo . . . . . . . . 138

14. Pag-aaral Ng Talata . . . . . . . . 150

15. Pag-aaral Ng Salita . . . . . . . . 157

16. Pag-aaral Ng Biblia Ayon Sa Paksa . . . . . . 170

17. Pag-aaral Ng Talambuhay Ng Tauhan . . . . . . 177

18. Ang Paraang Teolohikal . . . . . . . . 186

19. Ang Pag-aaral Ng Mga Panulaan (poetry) Sa Biblia . . . . 199

20. Ang Pag-aaral Ng Mga Hula Sa Biblia . . . . . . 207

21. Ang Pag-aaral Ng Mga Kaurian (Typological) Sa Biblia . . . . 226

Apendise . . . . . . . . . . 238

Mga Sagot Sa Mga Pansariling-Pagsusulit . . . . . . 242

PAANO GAMITIN ANG MANWAL NA ITO

PORMAT NG MANWAL

Mga Layunin: Ito ang mga layuning na dapat maabot sa pagaaral ng kabanata. Basahin muna ang mga ito bago simulan ang aralin.

Susing Talata: Ang talatang ito ang nagbibigay diin sa kaisipan ng kabanata. Isaulo ito.

Nilalaman ng Kabanata: Pagaralan ang bawat seksyon. Gamitin ang iyong Biblia sa pagtingin sa mga reperensya na hindi nalimbag sa manwal.

Pangsariling-Pagsusulit: Isagawa ang pagsusulit na ito pagkatapos pagaral ang kabanata. Sikaping sagutin ang mga tanong na hindi ginagamit ang Biblia o ang manwal na ito. Pag natapos na ang Pangsariling-Pagsusulit, Ihambing ang inyong mga sagot sa Seksyon ng mga Sagot sa dulo ng aklat.

Para sa Dagdag na Pagaaral: Ang seksyon na ito ay tutulong sa iyo na ituloy ang iyong pagaaral ng Salita ng Diyos, palaguin ang inyong kakayahang magaral, at iangkop ang iyong natutuhan sa buhay at ministeryo.

Pangwakas ng Pagsusulit: Kung ang pag-enrol mo sa kursong ito ay upang makaipon ng credits, kailangang kumuha ka ng Pangwakas na Pagsusulit para sa kursong ito. Sa pagtatapos ng kursong ito, kumpletohin ang pagsususlit at ibalik ito ayon sa tagubilin upang mabigyan ng grado

DAGDAG NA KAILANGANG GAMIT

Kakailanganin mo ang salin sa Tagalog- Ang Biblia

MGA MUNGKAHI PARA SA SAMA-SAMANG

PAG-AARAL

UNANG PAGTITIPON

Pasimula: Magsimula sa panalangin at pagpapakilala. Magkilanlan at ilista ang mga magaaral.

Ilatag ang mga Pamararaan sa Grupo: Tiyakin kung sino ang mangunguna sa mga pagtitipon,

ang oras, ang lugar, at petsa para sa mga sesyon.

Praise and Worship: Anyayahan ang presensya ng Espiritu Santo sa inyong mga sesyon ng pagasasanay.

Ipamahagi ang mga Manwal sa mga Magaaral: Ipabatid ang paksa ng manwal, pormat, at mga layunin ng kurso na nakatala sa mga paunang pahina ng manwal na ito.

Ibigay ang Unang Takdang-Aralin: Babasahin ng mga magaaral ang mga itinakdang kabanata at gawin ang Pangsariling-Pagsusulit bago maganap ang unang pagtitipon. Ang bilang ng kabanata na masasakop kada pagtitipon ay naka depende sa haba, nilalaman ng mga kabanata at kakayahan ng grupo.

PANGALAWA AT MGA SUMUSUOND

NA MGA PAGTITIPON

Pasimula: Manalagin. Tanggapin at irehistro ang sinumang bagong magaaral at bigyan sila ng manwal. Ilista ang mga present. Magdaos ng Praise and Worship.

Pagbabalik-Aral: Magbigay ng maikling kabuuan ng mga pinagralan sa nakaraang pagtitipon.

Aralin: Talakayin ang bawat seksyon ng kabanata na ginagamit ang mga PAMAGAT NA NAKATITIK NG MALAKING MGA LETRA bilang balangkas ng pagtuturo. Hayaang magtanong o mag-komentaryo ang mga magaaral sa kanilang mga napagaralan na. Iangkop ang mga aralin sa buhay at mga ministeryo ng iyong mga magaaral.

Pangsariling-Pagsusulit: Balikan ang Pangsariling-Pagsusulit na natapos na ng mga magaaral. (Bigyang-pansin: Kung hindi mo nais na tingnan ng mga magaaral ang mga sagot sa Pangsariling-Pagsusulit, maaari mong alisin ang mga pahina ng mga sagot sa dulo ng manwal.

Para sa Dagdag na Pagaaral: Maaari mong gawin ng sama-sama o isahan ang mga proyekto .

Pangwakas na Pagsusulit: Kung ang iyong grupo ay nag-patala para magkaroon ng credit, kailangan ang Pangwakas na Pagsusulit. Magpa-kopya para sa bawat magaaral at pangasiwaan ng pagsusulit sa pagtatapos ng kurso.

MODULE: Paghihirang

KURSO: MGA MAPANGLIKHANG PAMAMARAAN NG PAG-AARAL NG BIBLIA

PAMBUNGAD

Ang propeta ng Bagong Tipan na si Juan Bautista ay nakilala bilang isang “tinig ng isang sumisigaw sa ilang” sa kaniyang paghahayag ng Salita ng Diyos. Ang kaniyang mensahe ay sariwa, makapangyarihan at angkop sa pangangailangang espirituwal ng kaniyang kapanahunan.

Maraming mga tao ngayon ang naguulit lamang ng mga katotohanang espirituwal na kanilang narinig sa paligid nila. Hindi sila isang tinig na sa pamamagitan nila ay maihahayag ng Diyos ang Kaniyang mensahe, kundi taga-ulit lamang sila ng kanilang narinig mula sa iba. Sila ay tulad ng mga propetang sinabihan ng Diyos na “ninanakaw ang Aking mga Salita sa kaniyang kapwa” (Jeremias 23:30).

Upang ang mga Salita ng Diyos ay iyong masabi, dapat mo munang malaman kung ano ang sinabi ng Diyos. Ang layunin ng kursong ito ay para maunawaan mo ang Salita ng Diyos. Ang kakailanganin mo ay ang manwal na ito, ang Biblia, at ang patnubay ng Espiritu Santo upang matutuhan ang “Mga Mapanglikhang Mga Pamamaraan Ng Pag-aaral Ng Salita Ng Diyos.”

Ang pamamaraan ay isang maayos ang hanay na kaparaanan upang matupad ang isang bagay. Ito ay isang plano na maayos ang pagkakasunod-sunod. Ang mga pamamaraan ng pag-aaral ng Biblia ay isang maayos na plano upang pag-aralan ang Salita ng Diyos. Ang ibig saibihin ng salitang “mapanglikha” ay “ang kakayahang makagawa ng anomang bago.” Itinuturo ng kursong ito kung paano mo pag-aaralan ang Biblia a mag-isa. Hindi ka kailangang umasa sa pagsasaliksik ng iba sapagkat magkakaroon ka ng kakayahang lumikha ng iyong sariling pag-aaral ng Biblia batay sa nasulat na Salita ng Diyos na iyong pag-aaralan.

Sa pamamagitan ng pagkatuto ng mga wastong paraan ng pag-aaral ng Biblia, ikaw ay magiging isang tinig na magagamit ng Diyos sa paghahatid Niya ng Kaniyang mga katotohanan sa isang sanglibutang gutom sa mga espirituwal na bagay. Hindi ka na lamang basta taga-ulit ng mga naririnig mo mula sa iba.

Ipinababatid ng “Mga Mapanglikhang Mga Pamamaraan Ng Pag-aaral Ng Biblia” na ang Biblia ang nasulat na Salita ng isang tunay na Diyos. Ito ay nagpapaliwanag ng mga pangkat ng Biblia, mga bersyon , mga salin, at mga pakahulugan sa ibang pangungusap (paraphrase). Una, ang kursong ito ay gagabay sa iyo upang iyong matuklasan kung ano ang itinuturo ng Biblia tungkol sa kaniyang sarili, at ang mga mapanglikhang mga pamamaraan ay ipinapaliwanag at ikaw ay binibigyan ng pagkakataon na gamitin ang bawat paraan na tinalakay.

Ipinapaliwanag din ng kursong ito kung paano magbalangkas, gumawa ng mga sarili mong tala, mag-marka sa iyong Biblia upang madaling makita, at gawin ang mahahabang mga bahagi ay umikli sa pamamagitan ng paggawa ng mga tsart. Gagabayan ka ng kursong ito tungo sa wastong pagbibigay kahulugan at paggamit ng Salita ng Diyos. Ito ay nagaakay sa pinakadakilang Guro sa lahat, ang Espiritu Santo. Kung susundin mo ang mga panuntunan na ihaharap sa iyo, mararanasan mo ang bago, mapanglikhang buhay espirituwal na dadaloy sa iyo.

Walang paraan ng pag-aaral ng Biblia ang maaaring kumuha ng lugar ng ministeryo ng pagtuturo ng Espiritu Santo. Siya ang nagkakaloob ng kapangyarihan sa isang paraan upang ito ay maging mapanglikha. Kaniyang ibinubulong sa espiritu ng tao ang mga katotohanan ng Salita ng Diyos na siyang lumilikha ng pagdaloy ng bagong espirituwal na buhay.

Hindi nagtatapos ang lahat sa pag-aaral ng mga pamamaraan. Hindi ito ang ating minimithi sa wakas. Ang mga pamamaraan ay mga kasangkapan lamang upang matupad ang layunin ng pag-aaral ng Salita ng Diyos. Hindi sapat ang matutuhan ang mga pamamaraang ito. Kailangang gamitin mo ang iyong natutuhan sa pag-aaral ng Salita ng Diyos at gamitin o iangkop ang mga katotohanang ito sa iyong buhay at ministeryo.

Ang totoo, kahit matapos mo ang mga aralin sa manwal na ito, hindi ka pa rin talaga nagtapos sa kurso. Ang pag-aaral mo ng Salita ng Diyos ay hindi kailanman matatapos dahil sa mayaman nitong mga katotohanan na hindi kailanman mauubos.

__________

Pansinin: Ang kursong ito ay nagtuturo ng mga pamamaraan ng pagaaral ng Biblia, at hindi ng nilalaman nito. May isang kurso na ibinibigay ang Harvestime International Institute na may pamagat na “Pagsisiyasat Ng Buong Biblia” na nagbibigay ng mga paunang dapat malaman sa Biblia, isang balangkas ng bawat aklat, ang mga akda nito, panahon ng pagkasulat, kangino ito isinulat, layunin, susing talata, mga mahahalagang tauhan, mga mapa, mga petsa, at mga tsart na nagbibigay buod sa pangkalahatang nilalaman ng Biblia. Dahil sa pangangailangan para sa isang pangkalahatang pambungad sa Biblia sa pag-aaral nito at sa pagsisiyasat nito, ang unang tatlong mga kabanata ng mga kursong nabanggit ay magkapareho at ang mga sumusunod ay magkakaiba na.

MGA LAYUNIN NG KURSO

Pagkatapos pag-aralan ang kursong ito ikaw ay magkakaroon ng kakayahang:

. Ipaliwanag ang pinagmulan ng Biblia.

. Ilarawan ang pagkakaayos ng Biblia sa mga tipan, pangunahing mga dibisyon, at mga

aklat.

. Ibigay ang buod ng kasaysayan at pagkakasunod-sunod ng Biblia.

. Ipaliwanag ang pagkakaisa at pagkakaiba-iba ng Biblia.

. Ipaliwanag kung paano ang mga ibat-ibang bersyon ng Biblia ay nabuo.

. Gamitin ang mga alituntunin ng pagpapakahulugan ng Biblia.

. Ibigay ang buod ng itinuturo ng Biblia tungkol sa kaniyang sarili.

. Tukuyin ang mga kakailanganin para sa pag-aaral ng Biblia.

. Makalikha ng mga balangkas, mga tsart, mga buod, at pagma-marka ng mga talata

upang tulungan kang panatilihin sa iyong isipan ang nilalaman.

. Gamitin ang mga mapanglikhang mga pamamaraan ng pag-aaral ng Salita ng Diyos.

. Gumamit ng mga kasangkapan ng pag-aaral ng Biblia.

UNANG BAHAGI: ANG PAKSA NG PAG-AARAL

UNANG KABANATA

PAGPAPAKILALA SA BIBLIA

MGA LAYUNIN:

Pagkatapos na pagaralan ang kabanatang ito ikaw ay magkakaroon ng kakayahang:

. Isulat ang Susing Talata na memoryado.

. Ibigay ang kahulugan ng salitang “Biblia.”

. Ibigay ang kahulugan ng salitang “Kasulatan.”

. Ipaliwanag ang pinagmulan ng Biblia.

. Tukuyin ang pangunahing mga hangad ng Biblia.

. Tukuyin ang Luma at Bagong Tipan bilang mga pangunahing mga dibisyon ng Biblia.

. Panganlan ang apat na dibisyon ng mga aklat ng Lumang Tipan.

. Panganlan ang apat na dibisyon ng mga aklat ng Bagong Tipan.

. Ipaliwanag ang ibig sabihin ng “pagkakaisa at pagkakaiba-iba” sa Biblia.

. Tukuyin kung sino ang sentro ng kapahayagan ng dalawang mga tipan.

SUSING MGA TALATA:

Ang lahat ng mga kasulatan na kinasihan ng Diyos ay mapapakinabangan din naman sa pagtuturo, sa pagsansala, sa pagsaway, sa ikatututo na nasa katuwiran:

Upang ang tao ng Diyos ay maging sakdal, tinuruang lubos sa lahat ng mga gawang mabuti. (II Timoteo 3:16-17)

PAMBUNGAD

Ipinakikilala sa kabanatang ito ang Biblia na siyang nasulat na Salita ng isang tunay na Diyos. Ang ibig sabihin ng salitang “biblia” ay “mga aklat.” Ang Biblia ay isang bolyum na binubuo ng 66 na mga ibat-ibang mga aklat.

Ang salitang “Kasulatan” ay ginamit din na tumukoy sa Salita ng Diyos. Ang salitang ito ay galing sa isang salitang Latin na ang ibig sabihin ay “nasulat.” Kung ang salitang “Kasulatan” ay ginamit na may malakin “K” ang ibig sabihin nito ay banal o sagradong mga isinulat ng isang tunay na Diyos. Ang salitang “Biblia” ay hindi ginamit sa Biblia. Ito ay isang salitang ginamit ng mga tao bilang isang pamagat para sa lahat ng mga Salita ng Diyos.

PINAGMULAN NG BIBLIA

Ang Biblia ang nasulat na Salita ng Diyos. Kaniyang kinasihan ang mga salita ng Biblia at ginamit ang 40 ibat-ibang mga tao upang isulat ang Kaniyang mga Salita. Sumulat ang mga taong ito nang may kabuuang 1500 mga taon. Ang sakdal na pagkakaisa ng mga sumulat na ito ay isang patunay na silang lahat ay ginabayan ng isang may akda. Ang may akdang yaon ay ang Diyos.

Ilan sa mga manunulat ay isinulat ang eksaktong mga sinabi ng Diyos:

Kumuha ka ng isang balumbon, at iyong isulat doon ang lahat na salita na Aking sinalita sa iyo laban sa Israel… (Jeremias 36:2)

Ang ibang mga manunulat ay isinulat ang kanilang mga naranasan o ang mga inihayag ng Diyos sa kanila tungkol sa hinaharap:

Isulat mo nga ang mga bagay na nakita mo, at ang mga bagay ngayon, at ang mga bagay na mangyayari sa darating. (Apocalipsis 1:19)

Lahat ng mga manunulat ay sumulat sa ilalim ng pagkasi ng Diyos sa mga salita ng Kaniyang mensahe para sa atin.

ANG HANGAD NG BIBLIA

Itinala mismo ng Biblia ang hangad nito:

Ang lahat ng mga kasulatan na kinasihan ng Diyos ay mapapakinabangan din naman sa pagtuturo, sa pagsansala, sa pagsaway, sa ikatututo na nasa katuwiran:

Upang ang tao ng Diyos ay maging sakdal, tinuruang lubos sa lahat ng mga gawang mabuti. (II Timoteo 3:16-17)

Ang mga Kasulatan ay dapat gamitin para sa pagtuturo ng doktrina, para sa pagsaway at pagtutuwid ng masama, at pagtuturo ng katuwiran.

MGA PANGUNAHING DIBISYON

Ang Biblia ay nahahati sa dalawang pangunahing dibisyon na tinawag na Lumang Tipan at Bagong Tipan. Ang ibig sabihin ng salitang “tipan” ay “kasunduan.” Ang tipan ay isang pinagkasunduan. Ang Lumang Tipan ay nagtala ng orihinal na tipan o kasunudan ng Diyos sa tao. Ang itinala naman ng Bagong Tipan ay ang kasunduang ginawa ng Diyos sa pamamagitan ng Kaniyang Anak, si Jesu-Cristo.

Ano ang paksa ng dalawang kasunduan na ito? Ang dalawang kasundang ito ay tungkol sa paano maibabalik ang tao sa wastong kaugnayan sa Diyos. Gumawa ang Diyos ng isang kautusan o batas na ang kasalanan ay maaari lamang mapatawad sa pamamagitan ng pagbububo ng dugo:

…at maliban na sa pagkabuhos ng dugo ay walang kapatawaran. (Hebreo 9:22)

Sa ilalim ng pakikipagkasundo ng Diyos sa Lumang Tipan, ang mga hain ng dugo ng mga hayop ay ginawa ng mga tao upang makamit ang kapatawaran para sa kasalanan. Ito ay sagisag o simbulo ng pagaalay ng dugo ni Jesu-Cristo na ipinagkaloob Niya sa ilalim ng bagong kasunduan sa Diyos. Sa pamamagitan ng pagsilang, buhay, kamatayan, at pagkabuhay na maguli ni Jesus, isang sakdal na hain para sa kasalanan ay ginawa:

Ngunit pagdating ni Cristo na Dakilang Saserdote ng mabubuting bagay na darating, sa pamamagitan ng lalong malaki at lalong sakdal na tabernakulo, na hindi gawa ng mga kamay, samakatuwid baga’y hindi sa paglalang na ito.

At hindi rin naman sa pamamagitan ng dugo ng mga kambing at ng mga bulong baka, kundi sa pamamagitan ng Kaniyang sariling dugo, ay pumasok na minsan magpakailan man sa dakong banal, na kinamtan ang walang hanggang katubusan.

Sapagkat kung ang dugo ng mga kambing at ng mga baka, at ang abo ng dumalagang baka na ibinubudbod sa mga nadungisan, ay makapagiging banal sa ikalilinis ng laman:

Gaano pa kaya ang dugo ni Cristo, na sa pamamagitan ng Espiritu na walang hanggan, ay inihandog ang Kaniyang sarili na walang dungis sa Diyos, ay maglilinis ng inyong budhi sa mga gawang patay upang magsipaglingkod sa Diyos na buhay?

At dahil dito’y Siya ang tagapamagitan ng isang bagong tipan, upang sa pamamagitan ng isang kamatayan na ukol sa ikatutubos ng mga pagsalangsang na nasa ilalim ng unang tipan, ang mga tinawag ay magsitanggap ng pangako na manang walang hanggan. (Hebreo 9:11-15)

Ang dalawang mga tipan ang mga Salita ng Diyos at dapat nating parehong pag-aralan upang maunawaan natin ang mensahe ng Diyos. Ang mga salitang “luma” at “bago” na mga tipan ay ginamit upang bigyan ng pagkakaiba ang pakikipagkasundo ng Diyos sa tao bago at pagkaraan ng kamatayan ni Jesu-Cristo. Hindi natin binabale wala ang Lumang Tipan dahil lamang sa ito ay “luma.”

MGA DAGDAG NA DIBISYON

May dagdag na dibisyon ang Biblia at ito ay ang paghahati sa 66 na mga aklat. Ang Lumang Tipan ay may 39 na mga aklat. Ang Bagong Tipan ay may 27 na mga aklat. Ang bawat aklat ay nahahati sa mga kabanata at mga talata na nilikha ng tao upang maging madali ang paghanap na mga tiyak na mga bahagi. Magiging napakahirap na hanapin ang isang bahagi kung ang mga aklat ay isang mahabang parapo.

Narito ang isang simpleng larawan na nagpapakita ng paunang mga dibisyon ng Biblia:

ANG BIBLIA

_____________________________

׀ ׀

Lumang Tipan Bagong Tipan

(39 na mga aklat) ( 27 na mga aklat)

ANG PAGKAKAISA NG BIBLIA

Kung ating banggitin ang pagkakaisa ng Biblia, dalawang bagay ang ibig nating sabihin:

UNA: ANG PAGKAKAISA NG BIBLIA SA NILALAMAN:

Bagamat ang Biblia ay naisulat ng maraming mga manunulat sa loob ng maraming mga taon, walang anomang pagsasalungatan. Hindi sinalungat ng isang may akda ang sinoman sa ibang mga may akda.

Kabilang sa Biblia ang pagtalakay sa daang-daang mga maaaring kontrobersyal na mga paksa. (Ang ibig sabihin ng kontrobersyal ay lilikha ng ibat-ibang mga panukala kung mabanggit). Gayon man ang mga manunulat ng Biblia ay nangusap tungkol sa mga paksang ito na may pagkakaisa mula sa unang aklat ng Genesis hanggang sa huling aklat ng Apocalipsis. Nangyari lamang ito sapagkat ang totoo ay iisa lamang ang may akda: Ang Diyos. Itinala lamang ng mga manunulat ang mensahe sa ilalim ng Kaniyang pangunguna at pagkasi. Dahil dito, ang nilalaman ng Biblia ay may pagkakaisa.

PANGALAWA: ANG PAGKAKAISA NG BIBLIA SA PAKSA:

Ang akala ng iba, ang Biblia ay 66 na mga magkakaibang mga aklat na may ibat-ibang paksa na pinagsama-sama. Hindi nila alam na ang Biblia ay pinagkaisa ng isang pangunahing paksa. Mula sa simula hanggang sa katapusan, inihayag ng Biblia ang tanging layunin o hangad ng Diyos na ang buod ay ibinigay sa aklat ng Efeso:

Na ipinakikilala Niya sa atin ang hiwaga ng Kaniyang kalooban, ayon sa Kaniyang minagaling na ipinasya Niya sa Kaniya rin.

Sa pagiging katiwala sa kaganapan ng mga panahon, upang tipunin ang lahat ng mga bagay kay Cristo, ang mga bagay na nangasa sangkalangitan, at ang mga bagay na nangasa ibabaw ng lupa; sa Kaniya, sinasabi Ko.

Tayo rin naman sa Kaniya ay ginawang mana, na itinalaga na Niya tayo nang una pa ayon sa pasiya niyaong gumagawa ng lahat ng mga bagay ayon sa pasiya ng Kaniyang kalooban. (Efeso 1:9-11)

Inihayag ng Biblia ang hiwaga ng plano ng Diyos na siyang paksa na nagdudulot ng pagkakaisa sa Biblia. Ito ang kapahayagan na si Jesu-Cristo ang Tagapagligtas ng makasalanang sangkatauhan. Ipinaliwanag ni Jesus kung paanong ang Lumang Tipan ay naka-sentro sa Kaniya.

At sinabi Niya sa kanila, Ito ang Aking mga salitang sinabi Ko sa inyo, nang Ako’y sumasa inyo pa, na kinakailangang matupad ang lahat ng mga bagay na nangasusulat tungkol sa Akin sa kautusan ni Moises, at sa mga propeta, at sa mga awit. (Lucas 24: 44)

Sa ganitong pagpapakilala, nagpatuloy si Jesus at …

…binuksan Niya ang kanilang mga pagiisip, upang mapagunawa nila ang mga kasulatan. (Lucas 24:45)

Ano ang susi na ibinigay ni Jesus upang maunawaan nila ang mga Kasulatan? Ang katotohanan na ang pangunahing paksa nito ay nakatuon sa Kaniya:

…Ganyan ang pagkasulat, na kinakailangang maghirap ang Cristo, at magbangong muli sa mga patay sa ikatlong araw;

At ipangaral sa Kaniyang pangalan ang pagsisisi at pagpapatawad ng mga kasalanan sa lahat ng mga bansa, magbuhat sa Jerusalem. Kayo’y mga saksi ng mga bagay na ito. (Lucas 24:46-48)

Ang isinaysay ng Luma at Bagong Tipan ay ang kasaysayan ni Jesus. Inihanda tayo ng Lumang Tipan para sa mga pangyayari at isinaysay naman ng Bagong Tipan kung paano ang mga ito ay nangyari. Ito ay tumatali sa Biblia sa ilalim ng iisang pangunahing paksa. Ang mga tao sa Lumang Tipan na nag-antabay sa pagdating ni Jesus ay mga naligtas sa kanilang mga kasalanan sa pamamagitan ng pananampalataya sa pangako ng Diyos. Ang sinomang lumingon sa katuparan nito kay Jesu-Cristo ay naligtas din sa gayon paraan: Sa pamamagitan ng pananampalataya sa nangyari tulad ng ipinangako ng Diyos.

PAGKAKAIBA-IBA SA BIBLIA

Kung ating banggitin ang mga “pagkakaiba” ng Biblia, ang ibig sabihin natin na ang Biblia ay may ibat-ibang mga paraan ng pagpapakita ng pakikitungo ng Diyos sa mga tao at ang ibat-iba namang mga naging pagtugon ng mga tao sa Kaniya.

Isinulat ang Biblia na naghahayg ng ibat-ibang mga damdamin. May ilang bahagi na naghayag ng kagalakan samantalang ang iba naman ay kalungkutan. Kabilang sa Biblia ang ibat-ibang uri ng mga sulatin. Mayroon itong kasaysayan, tula, hula, mga sulat, pakikipagsapalaran, mga talinhaga, mga himala, at mga kasaysayan ng pagibig. Dahil sa sari-saring mga sulating ito, ang Biblia ay hinati pa sa mga pangunahing grupo ng mga aklat.

MGA DIBISYON NG LUMANG TIPAN

Ang mga aklat ng Lumang Tipan ay hinati sa apat na pangunahing mga dibisyon: Kautusan, kasaysayan, tula at hula.

ANG MGA AKLAT NG KAUTUSAN:

May limang mga aklat ng kautusan. Ang pangalan ng mga aklat na ito ay:

Genesis

Exodo

Levitico

Mga Bilang

Deuteronomio

Ang mga aklat na ito ay tala ng paglalang ng Diyos sa tao at sa daigdig at ang unang kasaysayan ng tao. Kanilang sinabi kung paanong itinindig ng Diyos ang bansang Israel bilang isang bayan na sa pamamagitan nito ay Kaniyang maihahayag ang Kaniyang sarili sa mga bansa ng sanglibutan.

Itinala ng mga aklat na ito ang mga kautusan o batas ng Diyos. Ang higit nakilalang bahagi ay ang Sampung Utos (Exodo 20:3-17), ang pinakadakila sa lahat ng mga utos (Deuteronomio 6:5), at ang ikalawang pinakadakilang utos (Levitico 19:18). Buksan mo ang iyong Biblia at hanapin mo ang mga aklat ng Kautusan sa Lumang Tipan. Hanapin mo ang tatlong mga talata na binanggit sa naunang parapo at bashin mo ang mga ito. Ito ang mga halimbawa ng mga kautusan ng Diyos na naitala sa mga aklat na ito.

ANG MGA AKLAT NG KASAYSAYAN:

May 12 mga aklat ng kasaysayan sa Lumang Tipan. Ang mga pangalan ng mga aklat ng kasaysayan ay:

Josue

Mga Hukom

Ruth

I at II Samuel

I at II Mga Hari

I at II Mga Cronica

Ezra

Nehemias

Esther

Hanapin mo ang mga aklat na ito sa iyong Biblia. Ang mga ito ay makikita pagkaraan ng mga aklat ng kautusan. Ang mga aklat ng kasaysayan ay sumasaklaw sa isang libong-taong kasaysayan ng bayan ng Diyos, ang Israel. Hindi naman naitala ang bawat nangyari, kundi ang mga pangunahing mga pangyayari at ipnakita ang mga bunga ng pagsunod at pagwawalang bahala sa mga kautusan ng Diyos.

ANG MGA AKLAT NG TULA:

May limang mga aklat ng tula. Ang mga pangalan ng mga aklat ng tula ay:

Job

Mga Awit

Kawikaan

Eclesiastes

Ang Awit ng mga Awit

Ang mga aklat na ito ang naging aklat o imnaryo ng pagsamba ng bayan ng Diyos, ang Israel.
Ginagamit pa rin ito ng mga mananampalataya ngayon sa pagsamba. Tingnan ang Awit 23 at basahin ito. Ito ay isang halimbawa ng magandang tula ng pagsamba na napapaloob sa mga aklat na ito.

ANG MGA AKLAT NG HULA:

Ang mga aklat ng hula ng Lumang Tipan ay nahahati sa dalawang grupo na kung tawagin ay mga aklat na Mayorya at mga aklat na Minorya. Hindi ang ibig sabihin na ang mga aklat na Mayorya ay higit na mahalaga kaysa mga aklat na Minorya. Ginamit lamang ang mga pamagat na ito sapagkat higit na mahaba ang mga aklat ng Mayrorya kaysa sa Minorya. May 17 mga aklat ng hula sa Lumang Tipan. Ang mga pangalan ng mga aklat ng hula ay:

Mga Mayoryang Propeta:

Isaias

Jeremias

Mga Panaghoy

Ezekiel

Daniel

Mga Minoryang Propeta:

Oseas Nahum

Joel Habacuc

Amos Zefanias

Obadias Hagai

Jonas Zacarias

Mikas Malakias

Ang mga aklat na ito ay mga mensahe ng hula mula sa Diyos para sa Kaniyang bayan tungkol sa mga pangyayari sa hinaharap. Marami sa mga hulang ito ay natupad na, subalit ang iba ay matutupad pa lamang sa hinaharap. Hanapin ang mga aklat na ito sa iyong Biblia. Ito ang mga huling mga aklat sa Lumang Tipan.

ANG MGA DIBISYON NG BAGONG TIPAN

Ang Bagong Tipan ay hinati rin sa apat na mga bahagi: Mga Ebanghelyo, Kasaysayan, Mga Sulat, at Hula.

ANG MGA EBANGHELYO:

May apat na mga aklat sa Ebanghelyo. Ang mga pangalan ng mga aklat na ito ay:

Mateo Marcos Lucas Juan

Isinaysay ng mga aklat na ito ang buhay, kamatayan, at pagkabuhay na maguli ni Jesus. Ang kanilang layunin ay akayin ka sa pagsampalataya na Siya ang Cristo, ang Anak ng Diyos. Hanapin ang Ebanghelyo sa iyong Biblia at basahin ang Juan 20: 31 na bumabanggit ng layunin.

ANG AKLAT NG KASAYSAYAN:

May isang aklat ng kasaysayan sa Bagong Tipan, ang aklat ng Mga Gawa. Sinasabi ng aklat na ito kung paano nagsimula ang iglesia at kung paano tinupad ang utos ni Cristo na palaganapin ang Ebanghelyo sa buong sanglibutan. Hanapin ang aklat na ito sa iyong Biblia.

MGA SULAT:

May 21 mga sulat sa Bagong Tipan. Ang mga pangalan ng mga aklat na ito ay:

Mga Taga Roma Tito

I at II Corinto Filemon

Galacia Hebreo

Efeso Santiago

Filipos I at II Pedro

Colosas I,II,at III Juan

I at II Tesalonica Judas

I at II Timoteo

Ang mga sulat ay para sa mga mananampalataya. Ang kanilang layunin ay gabayan sila sa kanilang pamumuhay at tulungan sila na magawa ang mga iniutos ni Jesus. Ang Roma 12 ay isang mabuting halimbawa ng kanilang mga katuruan. Hanapin ang kabanatang ito sa iyong Biblia at basahin ito.

HULA:

Ang Apocalipsis ang nagiisang aklat ng hula sa Bagong Tipan. Ito ang nagsasaad ng huling tagumpay ni Jesus at ng Kaniyang bayan. Ang layunin nito ay palakasin ang iyong kalooban upang magpatuloy kang mamuhay bilang isang Cristiano hanggang sa wakas ng panahon. Ibinigay ang buod ng mensahe nito sa Apocalipsis 2:10.

PANGSARILING-PAGSUSULIT

1. Isulat ang Susing mga Talata na memoryado:

2. Ano ang ibig sabihin ng salitang “Biblia”? ________________________________________

3. Ano ang ibig sabihin ng salitang “Kasulatan”? ______________________________________

4. Ano ang dalawang pangunahing mga dibisyon ng Biblia?

________________________________ ________________________________________

5. Ilang lahat ang mga aklat ng Biblia?________________________________________

6. Panganlan ang apat na pangunahing mga dibisyon ng mga aklat ng Lumang Tipan:

_________________________________ ___________________________________

7. Panganlan ang apat na pangunahing mga dibisyon ng mga aklat ng Bagong Tipan:

_________________________________ ___________________________________

8. Ano ang ibig sabihin ng salitang “tipan”?

9. Ano ang apat na pangunahing mga hangad ng Biblia? Magbigay ng reperensya sa Biblia upang patunayan ang iyong sagot.

10. Ano ang ibig sabihin ng “pagkakaisa ng Biblia”?

11. Ano ang ibig sabihin ng “pagkakaiba-iba ng Biblia”?

12. Basahin ang bawat pangungusap. Kung ang pangungusap ay TAMA ilagay ang letrang T sa puwang sa harapan nito. Kung ang pangungusap ay MALI ilagay ang letrang M sa puwang sa harapan nito.

a. ______ Ang Biblia ang nasulat na Salita ng Diyos.

b. ______ Bagamat ang Diyos ang may akda ng Biblia, ginamit Niya ang mga tao upang isulat ang Kaniyang mga salita.

c. ______Sapagkat marami ang mga manunulat sa loob ng maraming mga taon, kaya napapaloob sa Biblia ang maraming mga salungatan.

d. ______Walang nagiisang paksa ang Biblia. Pinagsama-sama lamang ang mga aklat na may ibat-ibang mga paksa.

e. ______ Ang mga Mayoryang Propeta ay higit na mahalaga kaysa mga Minoryang Propeta.

13. Sino ang sentro ng kapahayagan ng dalawang mga tipan? Magbigay ng reperensya sa Biblia upang patunayan ang iyong sagot._____________Reperensya____________________________

(Ang mga sagot sa pagsusulit ay nasa katapusan ng huling kabanata ng manwal na ito.)

PARA SA DAGDAG NA PAG-AARAL

Sanayin ang inyong sarili sa paghanap ng mga aklat ng Lumang Tipan at Bagong Tipan. May mga Bibliang Tagalog na may “thumb index” na ang ibig sabihin ay kahita nakasara ang Biblia maaari mong makita kung saan ang mga aklat kung alin ang dapat mong buksan. May dagdag na halaga ang mga Bibliang Tagalog na may ganitong tulong. Kung wala kayong mabiling ganito, maaari kayong gumawa ng mga bookmarks na nagpapakita ng mga dibisyon ng Luma at Bagong Tipan.

IKALAWANG KABANATA

ANG MGA AKLAT NG BIBLIA

MGA LAYUNIN:

Pagkatapos na pagaralan ang kabanatang ito ikaw ay magkakaroon ng kakayahang:

. Isulat ang Susing Talata na memoryado.

. Tukuyin ang bilang ng mga aklat sa Lumang Tipan.

. Tukuyin ang bilang ng mga aklat sa Bagong Tipan.

. Ipaliwanag kung bakit mahalaga na magkaroon ng maayos at nakahanay na plano ng pagbasa ng Biblia.

. Maglista ng apat na mga mungkahi para sa matagumpay na pagbabasa ng Biblia.

SUSING TALATA:

Dumating nawa sa harap Mo ang aking daing, Oh Panginoon: Bigyan Mo ako ng unawa ayon sa Iyong salita. (Awit 119:169)

PAMBUNGAD

Sa nakaraang kabanata, natutuhan mo na ang Biblia ang nasulat na Salita ng Diyos. Natutuhan mo na ito ay nahahati sa dalawang pangunahing dibisyon na tinawag na Lumang Tipan at Bagong Tipan. Natutuhan mo ang apat na mga dibisyon ng mga aklat ng Lumang Tipan:

Kautusan

Kasaysayan

Tula

Hula

Natutuhan mo rin ang apat na dibisyon ng mga aklat ng Bagong Tipan:

Mga Ebanghelyo

Kasaysayan

Mga Sulat

Hula

Ang sumusunod na tsart ang nagbibigay buod sa mga natutuhan mo tungkol sa Biblia:

ANG BIBLIA

NASULAT NA SALITA NG DIYOS

66 NA MGA AKLAT

_______________________________

׀ ׀

MGA DIBISYON NG LUMANG TIPAN MGA DIBISYON NG BAGONG TIPAN

Kautusan Mga Ebanghelyo

Kasaysayan Kasaysayan

Tula Mga Sulat

Hula Hula

Napapaloob sa kabanatang ito ang buod na bawat isa sa 66 na mga aklat ng Biblia na bumubuo ng pangunahing mga dibisyon ng Luma at Bagong mga Tipan. Nagbibigay ito ng pambungad sa mga nilalaman ng dalawang mga tipan. Apat na mga mungkahi para sa matagumpay na pagbabasa ng Bibliang ibinibigay at ikaw ang mamimili ng maayos na hanay at plano upang simulan ang pagbabasa ng Salita ng Diyos.

MGA AKLAT NG LUMANG TIPAN

(39 na mga Aklat)

MGA AKLAT NG KAUTUSAN:

Genesis: Itinala ang mga pasimula ng sangsinukob, tao, ng Sabath, pagaasawa, kasalanan, paghahain, mga bansa, at pamahalaan at mga susing lalake ng Diyos tulad ni Abraham, Isaac, Jacob, at Jose.

Exodo: Idinitalye kung paano naging isang bansa ang Israel na ang tagapanguna ay si Moises. Napalaya sa pagka-alipin sa Egipto ang Israel at naglakbay tungong Bundok ng Sinai kung saan ang kautusan ng Diyos ay ipinagkaloob.

Levitico: Ang aklat na ito ay naging isang manwal ng pagsamba para sa Israel. Ito ay nagkaloob ng mga tagubilin sa mga pinuno ng relihiyon at nagpapaliwanag kung paanong ang isang makasalanang bayan ay maaaring lumapit sa isang matuwid na Diyos. Naugnay din ito sa pagparito ni Jesu-Cristo bilang Kordero ng Diyos na nagaalis ng kasalanan ng sanglibutan.

Bilang: Itinala ang paglalakbay ng Israel sa ilang sa loob ng 40 taon na naging bunga ng pagsuway sa Diyos. Ang pamagat ng aklat ay galing sa dalawang beses na paggawa ng censo o pagbibilang sa lahat ng mga tao sa mahabang paglalakbay.

Deuteronomio: Itinala ang mga huling araw ng buhay ni Moises at pinagbalikan ang mga kautusang ibinigay sa Exodo at Levitico.

MGA AKLAT NG KASAYSAYAN:

Josue: Idinitalye kung paanong si Josue, ang humalili kay Moises, ay pinagunahan ang Israel na makapasok sa Lupang Pangako ng Canaan. Itinala nito ang mga pagsalakay militar at ang mga paghahati-hati ng lupain sa mga tao.

Mga Hukom: Tumalikod ang Israel sa Diyos pagkamatay ni Josue. Ang aklat na ito ang nagtala ng malungkot na kasaysayan ng kanilang paulit-ulit na mga kasalanan at ang mga hukom na itinindig ng Diyos upang iligtas sila mula sa kanilang mga kaaway.

Ruth: Ang kasaysayan ni Ruth, isang babae ng bansang Hentil ng Moab, na piniling maglingkod sa Diyos ng Israel. Isa siya sa naging kanunu-nunuan ni David.

I Samuel: Nakasentro ang aklat na ito sa tatlong tauhan: Si Samuel na naging huling hukom ng Israel; Saul, unang hari ng Israel; at si David na humalili kay Saul bilang hari.

II Samuel: Ang maluwalhating 40 taong paghahari ni David sa Israel.

I Mga Hari: Ang mga paksa ng aklat na ito ay ang paghahari ni Salomon at ang mga hari ng nahating kaharian hanggang sa paghahari ni Achab sa hilaga at ni Jehosaphat sa timog.

II Mga Hari: Ang pagbagsak ng Israel at Juda ay inalala sa aklat na ito. Ang bayan ng Diyos ay lalong nabaon sa kasalanan.

I Cronica: Ang paghahari ni David at ang paghahanda sa pagtatayo ng templo ay nakatala rito. Ang panahon sa aklat na itgo ay tulad ng sa II Samuel.

II Cronica: Ipinagpatuloy ng aklat na ito ang kasaysayan ng Israel hanggang sa paghahari ni Salomon na nakatuon sa kaharian sa timog. Ito ay nagsara sa utos ni Ciro na pinayagang makabalik ang mga tao mula sa Babilonia tungo sa Jerusalem.

Ezra: Idinitalye ang pagbabalik ng mga Judio mula sa pagkabihag sa Babilonia.

Nehemias: Binalik-alaala ng aklat na ito ay muling pagtatayo ng mga pader ng Jerusalem sa ilalim ng pangunguna ni Nehemias. Ang proyekto ay sinimulan pagkaraan ng mga 14 na taon matapos makabalik ang mga tao sa pangunguna ni Ezra.

Esther: Ang paksa ng aklat na ito ay ang pagkaligtas ng mga Judio sa pamamagitan ni Esther at ni Mardocheo.

MGA AKLAT NG TULA:

Job: Ang aklat na ito ay kasaysayan ni Job, isang lalaking nabuhay sa panahon ni Abraham. Ang paksa ay tungkol sa tanong na bakit ang mga taong matuwid ay nagdurusa.

Mga Awit: Ang aklat ng panalangin at pagpupuri ng Biblia.

Kawikaan: Makalangit na kaalaman para sa pangaraw-araw na mga problema na buhay ng tao.

Eclesiastes: Ang pagtalakay sa kahangalan ng buhay na hiwalay sa Diyos.

Awit Ng Mga Awit: Ang pagiibigan ni Salomon at ng kaniyang asawang babaeng Sulamita. Ang kasaysayan ay kumakatawan sa pagibig ng Diyos para sa Israel at ni Cristo para sa iglesia.

MGA AKLAT NG HULA:

May ilang sa mga aklat na ito ay nasulat sa panahong ang bansang Israel ay nahati sa dalawang magkaibang kaharian: Israel at Juda.

Isaias: Nagbabala ng darating na kahatulan laban sa Juda dahil sa kanilang kasalanan laban sa Diyos.

Jeremias: Nasulat sa bandang hulihan ng pagbagsak ng Juda. Sinabi ang tungkol sa darating na kahatulan at inudyukan na sumuko kay Nebuchadnezzar.

Mga Panaghoy: Ang panaghoy ni Jeremias (kapahayagan ng kalungkutan) dahil sa pagwasak ng Babilonia sa Jerusalem.

Ezekiel: Nagbabala una sa malapit ng pagbagsak ng Jerusalem at hinulaan din ang darating na pagpapanumbalik nito.

Daniel: Ang propetang si Daniel ay nabihag at sa unang pagsalakay sa Juda at dinala sa Babilonia. Nagbibigay ang aklat na ito ng mga katuruan tungkol sa kasaysayan at sa mga hula na mahalaga sa pagkaunawa sa mga hula ng Biblia.

Oseas: Ang paksa ng aklat na ito ay kawalan ng katapatan ng Israel, ang parusa sa kanila, at ang pagbabalik ng Diyos.

Joel: Sinabi ang mga salot na anino ng mga darating na paghatol.

Amos: Sa panahon ng kasaganaang materyal subalit kabulukang moral, nagbabala si Amos sa Israel at mga nakapaligid na mga bayan sa darating na kahatulan ng Diyos sa kanilang kasalanan.

Obadias: Ang hatol ng Diyos sa Edom, isang masamang bansa na nasa timog ng Dagat na Patay.

Jonas: Ang kasaysayan ng propetang si Jonas na nangaral ng pagsisisi sa Nineve, kapitolyo ng emperyo ng Asiria. Naghayag ang aklat ng pagibig ng Diyos at plano ng pagsisisi para sa mga Hentil.

Mikas: Isa pang hula laban sa mga kasalanan ng Israel. Sinabi ang dakong sisilangan ni Jesus 700 taon bago ito nangyari.

Nahum: Binanggit ang parating na pagkawasak ng Nineve na nalampasan sa nakaraang 150 taon dahil sa pangangaral ni Jonas.

Habacuc: Inihayag ang plano ng Diyos na parusahan ang isang makasalanang bansa sa pamamagitan ng isang mas masamang bansa. Nagturo na ang “ganap ay mabubuhay sa pananampalataya.”

Zefanias: Hatol at pagbabalik ng Juda.

Hagai: Inudyukan ang mga Judio na itayong muli ang templo pagkaraan ng 15 taong pagpapaliban dahil sa paglaban ng kaaway.

Zacarias: Dagdag na pagudyok na tapusin ang templo at sariwain ang esprituwal na pagkakatalaga. Hinulaan ang una at ikalawang pagparito ni Cristo.

Malakias: Nagbabala laban sa kababawang espirituwal at hinulaan ang pagdating ni Juan Bautista at ni Jesus.

MGA AKLAT NG BAGONG TIPAN

(27 na mga Aklat)

Ang apat na mga aklat na kilala bilang Ebanghelyo ay nagtatala ng kapanganakan, buhay, ministeryo, mga katuruan, kamatayan at pagkabuhay na maguli ni Jesu-Cristo. Ang paraan ng bawat aklat ay nagkakaiba:

ANG MGA EBANGHELYO:

Mateo: Si Jesus bilang Hari ang binibigyang diin ng aklat na ito na nakatuon lalo na sa mga Judio.

Marcos: Si Jesu-Cristo bilang Alipin ng Diyos ang binibigyan diin naman dito at nakatuon lalo na sa mga Romano.

Lucas: Ipinakilala si Jesu-Cristo bilang “Anak ng Tao,” ang taong sakdal at Tagapagligtas ng mga taong hindi sakdal.

Juan: Ipinakilala si Jesus sa Kaniyang kalagayan bilang Anak ng Diyos.

AKLAT NG KASAYSAYAN:

Mga Gawa: Ang nagiisang aklat ng kasayasayan sa Bagong Tipan na nagtala ng unang paglago ng Cristianismo mula sa panahong si Jesus ay nagbalik sa langit hanggang sa pagkabilanggo ni Pablo sa Roma. Mga 33 mga taon ang saklaw ng aklat na ito at nagbigay diin sa gawa ng Espiritu Santo.

MGA SULAT:

Mga Taga Roma: Isang paghaharap ng Ebanghelyo na nagbibigay halaga sa kaligtasan sa pamamagitan lamang ng pananampalataya.

I Corinto: Nasulat upang ituwid ang mga kamalian sa paguugali ng mga Cristiano sa iglesia lokal.

II Corinto: Nagsalita tungkol sa tunay na ministeryo ng Ebanghelyo, pagiging katiwala, at ang karapatan ni Pablo sa pagiging apostol.

Galacia: Tinalakay ang kamalian ng paghahalo ng pananampalataya sa kautusan. Ang paksa ay pagaaring ganap sa pamamagitan ng pananampalataya lamang.

Efeso: Pinasisigla ang mga mananampalataya tungkol sa kanilang posisyon kay Cristo.

Filipos: Binibigyang diin ang kagalakan ng pagkakaisang Cristiano.

Colosas: Hinarap ang kamalian ng “Gnostisismo” isang maling katuruan na itinatatwa na si Jesus ay tunay na Anak ng Diyos at Anak ng Tao. Binigyan diin din ng aklat na si Jesus ang ulo ng Iglesia.

I Tesalonica: Payo sa pamumuhay Cristiano at diin sa pagbabalik ni Jesus.

II Tesalonica: Dagdag na tagubilin sa pagbabalik ng Panginoon at paanong ang kaalaman na ito ay magkabisa sa pang-araw-araw na buhay.

I Timoeto: Binigyang halaga ang wastong doktrina, maayos na pamamalakad ng iglesia, at mga prinsipyo na gagabay sa iglesia sa mga taong darating.

II Timoteo: Inilarawan ang tunay na alipin ni Jesu-Cristo. Nagbabala rin ito tungkol sa panlalamig sa pananampalataya na nagsimula na. Iniharap nito ang Salita ng Diyos bilang lunas sa pagtutuwid ng mga kamalian.

Tito: Sulat ni Pablo sa isang batang ministro na nagngangalang Tito na naglilingkod sa isla ng Crete. Binigyang halaga ang doktrina at banal na pamumuhay.

Filemon: Ang pamamagitan ni Pablo para sa isang naglayas na alipin ng isang mayamang Cristiano sa Colosas. Naglalarawan ng pamamagitan ni Jesus para sa mga mananampalataya na dati ay alipin ng kasalanan.

Hebreo: Ipinaliliwanag ang kahigtan ng Cristianismo sa Judaismo. Iniharap si Jesus bilang Dakilang Saserdote at ang tagapamagitan sa Diyos at sa tao.

Santiago: Itinuturo na ang tunay na pananampalataya ay pinatutunayan sa pamamagitan ng mga gawa, bagamat ang kaligtasan ay sa pamamagitan ng pananampalataya lamang.

I Pedro: Isang sulat ng pangpasigla at pang-aliw sa mga mananampalataya, lalo na yaong mga nagdurusa dahil sa mga pagsalakay na espirituwal mula sa labas ng iglesia galing sa mga hindi mananampalataya.

II Pedro: Isang babala laban sa mga pagsalakay na espirituwal mula sa loob. Halimbawa, mga bulaang propeta na nakapasok na sa Iglesia.

I Juan: Nilabanan ang Gnostisismo na nagtatatwa na si Jesus ay Anak ng Diyos at anak ng Tao. Binigyang diin ng aklat ang pakikibahagi at pagibig sa mga mananampalataya at tiniyak sa mga tunay na mananampalataya ang buhay na walang hanggan.

II Juan: Nagbabala laban sa anomang pakikikompromiso sa maling doktrina at nagbigay diin na ang katotohanan ay dapat mabantayan na may pagibig.

III Juan: Nagbabala na kasalanan ang itanggi ang pakikisama sa mga tunay na mananampalataya.

Judas: Isa pang babala laban sa panlalamig at maling doktrina. Ang paksa ay katulad ng sa II Pedro.

AKLAT NG HULA:

Apocalipsis: Ang aklat na ito ng hula ay nagsasaad ng mga huling pangyayari sa kasaysayan ng sanglibutan. Binanggit nito ang mga bagay na nakaraan, mga kasalukuyan, at ang mga magaganap pa sa hinaharap na plano ng Diyos (Apocalipsis 4:22).

MATAGUMPAY NA PAGBABASA NG BIBLIA

Marami kang matututuhan sa kursong ito kung paanong maunawaan at mabigyang kahulugan ang Biblia. Matututuhan mo rin ang mga mapanglikhang mga pamamaraan ng pag-aaral ng Biblia. Ngunit ang unang hakbang sa pagkaunawa ng Biblia ay basahin muna ito. Upang tulungan kang magbasa ng Salita ng Diyos, nagbalangkas kami ng ilang ibat-ibang mga plano ng pagbabasa. Kabilang dito ang isang plano para doon sa mga nagsisimula pa lamang ng kanilang pag-aaral at gayon din para doon sa mga nakalampas na rito sa pag-aaral ng Biblia. Una, narito ang mga mungkahi para sa matagumpay na pagbabasa ng Biblia:

1. MAGBASA ARAW-ARAW:

Kundi ang kaniyang kasayahan ay nasa kautusan ng Panginoon; At sa kautusan Niya nagbubulaybulay siya araw at gabi. (Awit 1:2)

Nilalang ng Diyos ang iyong katawan kaya kailangan mo ng pagkain upang manatili ang kalusugan. Sa gayon ding paraan, ang iyong espiritu ay dapat pakanin araw-araw ng Salita ng Diyos upang ikaw ay maging malusog sa espiritu.

…Nasusulat, hindi sa tinapay lamang mabubuhay ang tao. (Lucas 4:4)

2. MAGBASA NA MAY KAAYUSAN:

Simulan mong basahin ang mga “gatas” ng Salita ng Diyos. Ito ang mga simpleng katotohanan ng Salita ng Diyos:

Gaya ng mga sanggol na bagong panganak ay nasain ninyo ang gatas na walang daya na ukol sa espiritu, upang sa pamamagitan nito’y magsilago kayo sa ikaliligtas. (I Pedro 2:2)

Hindi magtatagal at ikaw ay lalago sa iyong buhay espirituwal at makakakain ka na ng “karne” ng Salita ng Diyos. Ang ibig sabihin nito ay maiintindihan mo na ang higit na mahihirap na mga katuruan ng Biblia:

Sapagkat bawat tumatanggap ng gatas ay walang karanasan sa salita ng katuwiran; sapagkat siya’y isang sanggol.

Ngunit ang pagkaing matigas ay sa mga may gulang, sa makatuwid ay doon sa mga sa pamamagitan ng pamimihasa ay nangasanay ang kanilang pakiramdam, upang makilala ang mabuti at ang masama. (Hebreo 5:13-14)

Kinandili ko kayo ng gatas, at hindi ng lamang-kati; sapagkat kayo’y wala pang kaya noon… (I Corinto 3:2)

3. MAGBASA NA MAY PANALANGIN:

Sapagkat inilagak ni Ezra ang kaniyang puso na hanapin ang kautusan ng Panginoon… (Ezra 7:10)

Bago ka magsimulang magbasa, manalangin ka sa Diyos at hingin mo sa Kaniya na tulungan kang maunawaan ang Kaniyang mensahe na ibinigay Niya sa pamamagitan ng nasulat Niyang Salita. Ang panalangin ay maging tulad ng panalangin ng Salmista David:

Idilat Mo ang aking mga mata upang ako’y makakita ng kagilagilalas na mga bagay sa Iyong kautusan. (Awit 119:18)

4. MAGBASA NA MAY MAAYOS NA HANAY:

May mga tao na hindi maunawaan ang Salita ng Diyos sapagkat wala silang maayos na hanay na plano ng pagbabasa. Babasa ng isang kabanata rito isang kabanata roon at nabibigong pagbuklurin ang mga ito. Ito ay tulad ng pagbasa na isang pahina dito at isang pahina doon ng isang libro ng medisina at pagkatapos ay manggagamot ka na. Sinabi ng Biblia sa atin na ating “saliksikin ang mga Kasulatan” (Juan 5:39). Ang ibig sabihin ay pag-aralang mabuti. Ang Biblia ay isang aklat na tulad ng ginagamit sa paaralan. Dapat mong basahin sa isang maayos na paraan upang maunawaan mo ang nilalaman nito. Pumili ng isa sa mga skedyul ng pagbasa at simulan mong basahin ang iyong Biblia araw-araw.

PARA SA MGA NAGSISIMULA

Kung hindi mo pa dating nabasa ang Biblia, magsimula ka sa aklat ni Juan sa Bagong Tipan. Ang aklat na ito ay isinulat ng isa sa mga alagad ni Jesu-Cristo na nagnganglang Juan. Isinulat niya ang kasaysayan ni Jesus sa isang simpleng paraan na madaling maunawaan.

Bumasa ng isang kabanata sa Juan kada araw sa hanay na makikita sa iyong Biblia. Gamitin mo ang mga sumusunod na tsart upang markahan ng ( √ ) ang kada kabanatang iyong nabasa na.

Ang Ebanghelyo Ni Juan:

______1 _______5 ________9 ________13 _________17

______2 _______6 _______10 ________14 _________18

______3 _______7 _______11 ________15 _________19

______4 _______8 _______12 ________16 _________20

ISANG MAIKLING PAGTATAKDA O SKEDYUL

Ang maikling skedyul ng pagbabasa ng Biblia ay inayos upang magbigay ng paunang kaalaman sa Biblia sa pamamagitan ng mga piling bahagi ng Kasulatan. Basahin ang mga bahagi ayon sa hanay ng pagkakalista ng mga ito. Gamitin ang tsart upang markahan ng ( √ ) ang kada bahagi na natapos nang basahin.

ANG BAGONG TIPAN:

______Juan _______ I Tesalonica _______Efeso

______Marcos _______I Corinto _______II Timoteo

______Lucas _______Roma _______I Pedro

______Gawa _______Filemon _______I Juan

______Roma _______Filipos _______Apocalipsis 1-5; 19:6-22:21

ANG LUMANG TIPAN:

_____Genesis _______Amos

_____Exodo 1-20 _______Isaias 1-12

_____Bilang 10:11-21:35 _______Jeremias 1-25; 33-39

_____Deuteronomio 1-11 _______Ruth

_____Josue 1-12; 22-24 _______Jonas

_____Mga Hukom 1-3 _______Awit 1-23

_____I Samuel 1-3, 9-10, 13, 15-18, 31 _______Job 1-14, 38-42

_____II Samuel 1 _______Kawikaan 1-9

_____I Mga Hari 1-11 _______Daniel 1-6

_____Nehemias

ANG MAS MAHABANG PAGTATAKDA O SKEDYUL

Ang planong ito ng pagbabasa ay sumasaklaw sa Biblia nang higit na malalim kaysa sa Maikling Skedyul, ngunit hindi nito nasasakop ang buong Biblia.

BAGONG TIPAN:

____ Marcos _____Filipos

____Mateo _____Efeso

____Juan _____II Timoteo

____Lucas _____Tito

____Gawa _____I Timoteo

____I Tesalonica _____I Pedro

____II Tesalonica _____Hebreo

____I Corinto _____Santiago

____II Corinto _____I Juan

____Galacia _____II Juan

____Roma _____III Juan

____Filemon _____Judas

____Colosas _____II Pedro

_____Apocalipsis 1-5 at 19:6-22:21

LUMANG TIPAN:

_____Genesis ______Jeremias 1-25 at 30-33

_____Exodo 1-24 ______Nahum

_____Levitico 1-6:7 ______Habacuc

_____Bilang 10:11-21:35 ______Ezekiel 1-24 at 33-39

_____Deuteronomio 1-11 at 27-34 ______Obadias

_____Josue 1-12 at 22-24 ______Mga Panaghoy

_____Mga Hukom 1-16 ______Isaias 40-66

_____I Samuel ______Zacarias 1-8

____II Samuel ______Malakias

____I Mga Hari ______Joel

____II Mga Hari ______Ruth

____I Cronica ______Jonas

____II Cronica ______Mga Awit

____Ezra ______Job

____Nehemias ______Kawikaan 1-9

____Amos ______Awit Ng Mga Awit

____Oseas ______Eclesiastes

____Micas ______Esther

____Isaias 1-12 ______Daniel

____Zefanias

ANG KUMPLETONG PAGTATAKDA O SKEDYUL

Matatapos mo ang pagbabasa ng Biblia sa loob ng isang taon sa paggamit mo ng kompletong skedyul ng pagbabasa ng Biblia.

Enero Pebrero

___1. Genesis 1-2 _____1. Exodo 14-17

___2. Genesis 3-5 _____2. Exodo 18-20

___3. Genesis 6-9 _____3. Exodo 21-24

___4. Genesis 10-11 _____4. Exodo 25-27

___5. Genesis 12-15 _____5. Exodo 28-31

___6. Genesis 16-19 _____6. Exodo 32-34

___7. Genesis 20-22 _____7. Exodo 35-37

___8. Genesis 23-26 _____8. Exodo 38-40

___9. Genesis 27-29 _____9. Levitico 1-4

___10. Genesis 30-32 _____10. Levitico 5-7

___11. Genesis 33-36 _____11. Levitico 8-10

___12. Genesis 37-39 _____12. Levitico 11-13

___13. Genesis 40-42 _____13. Levitico 14-16

___14. Genesis 43-46 _____14. Levitico 17-19

___15 Genesis 47-50 _____15. Levitico 20-23

___16. Job 1-4 _____16. Levitico 24-27

___17. Job 5-7 _____17. Bilang 1-3

___18. Job 8-10 _____18. Bilang 4-6

___19. Job 11-13 _____19. Bilang 7-10

___20. Job 14-17 _____20. Bilang 11-14

___21. Job 18-20 _____21. Bilang 15-17

___22.Job 21-24 _____22. Bilang 18-20

___23. Job 25-27 _____23. Bilang 21-24

___24. Job 28-31 _____24. Bilang 25-27

___25. Job 32-34 _____25. Bilang 28-30

___26. Job 35-37 _____26. Bilang 31-33

___27. Job 38-42 _____27. Bilang 34-36

___28. Exodo 1-4 _____28. Deuteronomio 1-3

___29. Exodo 5-7

___30. Exodo 8-10

___31. Exodo 11-13

Marso Abril

_____1. Deuteronomio 4-6 ____1. I Samuel 21-24

_____2. Deuteronomio 7-9 ____2. I Samuel 25-28

_____3. Deuteronomio 10-12 ____3. I Samuel 29-31

_____4. Deuteronomio 13-16 ____4. II Samuel 1-4

_____5. Deuteronomio 17-19 ____5. II Samuel 5-8

_____6. Deuteronomio 20-22 ____6. II Samuel 9-12

_____7. Deuteronomio 23-25 ____7. II Samuel 13-15

_____8. Deuteronomio 26-28 ____8. II Samuel 16-18

_____9. Deuteronomio 29-31 ____9. II Samuel 19-21

____10. Deuteronomio 32-34 ___10. II Samuel 22-24

____11. Josue 1-3 ___11. Awit 1-3

____12. Josue 4-6 ___12. Awit 4-6

____13. Josue 7-9 ___13. Awit 7-9

____14. Josue 10-12 ___14. Awit 10-12

____15. Josue 13-15 ___15. Awit 13-15

____16. Josue 16-18 ___16. Awit 16-18

____17. Josue 19-21 ___17. Awit 19-21

____18. Josue 22-24 ___18. Awit 22-24

____19. Mga Hukom 1-4 ___19. Awit 25-27

____20. Mga Hukom 5-8 ___20. Awit 28-30

____21. Mga Hukom 9-12 ___21. Awit 31-33

____22. Mga Hukom 13-15 ___22. Awit 34-36

____23. Mga Hukom 16-18 ___23. Awit 37-39

____24 Mga Hukom 19-21 ___24. Awit 40-42

____25. Ruth 1-4 ___25. Awit 43-45

____26. I Samuel 1-3 ___26. Awit 46-48

____27. I Samuel 4-7 ___27. Awit 49-51

____28. I Samuel 8-10 ___28. Awit 52-54

____29. I Samuel 11-13 ___29. Awit 55-57

____30. I Samuel 14-16 ___30. Awit 58-60

____31. I Samuel 17-20

Mayo Hunyo

____1. Awit 61-63 _____1. Kawikaan 1-3

____2. Awit 64-66 _____2. Kawikaan 4-7

____3. Awit 67-69 _____3. Kawikaan 8-11

____4. Awit 70-72 _____4. Kawikaan 12-14

____5. Awit 73-75 _____5. Kawikaan 15-18

____6. Awit 76-78 _____6. Kawikaan 19-21

____7. Awit 79-81 _____7. Kawikaan 22-24

____8. Awit 82-84 _____8. Kawikaan 25-28

____9. Awit 85-87 _____9. Kawikaan 29-31

___10. Awit 88-90 ____10. Eclesiastes 1-3

___11. Awit 91-93 ____11. Eclesiastes 4-6

___12. Awit 94-96 ____12. Eclesiastes 7-9

___13. Awit 97-99 ____13. Eclesiastes 10-12

___14. Awit 100-102 ____14. Awit ng mga Awit 1-4

___15. Awit 103-105 ____15. Awit ng mga Awit 5-8

___16. Awit 106-108 ____16. I Hari 5-7

___17. Awit 109-111 ____17. I Hari 8-10

___18. Awit 112-114 ____18. I Hari 11-13

___19. Awit 115-118 ____19. II Hari 14-16

___20. Awit 119 ____20. II Hari 17-19

___21. Awit 120-123 ____21. II Hari 20-22

___22. Awit 124-126 ____22. II Hari 1-3

___23. Awit 127-129 ____23. II Hari 4-6

___24. Awit 130-132 ____24. II Hari 7-10

___25. Awit 133-135 ____25. II Hari 11-14:20

___26. Awit 136-138 ____26. Joel 1-3

___27. Awit 139-141 ____27. II Hari 14:21-25; Jonas 1-4

___28. Awit 142-144 ____28. II Hari 14:26-29; Amos 1-3

___29. Awit 145-147 ____29. Amos 4-6

___30. Awit 148-150 ____30. Amos 7-9

___31. I Hari 1-4

Hulyo Agosto

____1. II Hari 15-17 ____1. II Hari 20-21

____2. Oseas 1-4 ____2. Zefanias 1-3

____3. Oseas 5-7 ____3. Habacuc 1-3

____4. Oseas 8-10 ____4. II Hari 22-25

____5. Oseas 11-14 ____5. Obadias/Jeremias 1-2

____6. II Hari 18-19 ____6. Jeremias 3-5

____7. Isaias 1-3 ____7. Jeremias 6-8

____8. Isaias 4-6 ____8. Jeremias 9-12

____9. Isaias 7-9 ____9. Jeremias 13-16

___10. Isaias 10-12 ___10. Jeremias 17-20

___11. Isaias 13-15 ___11. Jeremias 21-23

___12. Isaias 16-18 ___12. Jeremias 24-26

___13. Isaias 19-21 ___13. Jeremias 27-29

___14. Isaias 22-24 ___14. Jeremias 30-32

___15. Isaias 25-27 ___15. Jeremias 33-36

___16. Isaias 28-30 ___16. Jeremias 37-39

___17. Isaias 31-33 ___17. Jeremias 40-42

___18. Isaias 34-36 ___18. Jeremias 43-46

___19. Isaias 37-39 ___19. Jeremias 47-49

___20. Isaias 40-42 ___20. Jeremias 50-52

___21. Isaias 43-45 ___21. Mga Panaghoy 1-5

___22. Isaias 46-48 ___22. I Cronica 1-3

___23. Isaias 49-51 ___23. I Cronica 4-6

___24. Isaias 52-54 ___24. I Cronica 7-9

___25. Isaias 55-57 ___25. I Cronica 10-13

___26. Isaias 58-60 ___26. I Cronica 14-16

___27. Isaias 61-63 ___27. I Cronica 17-19

___28. Isaias 64-66 ___28. I Cronica 20-23

___29. Mikas 1-4 ___29. I Cronica 24-26

___30. Mikas 5-7 ___30. I Cronica 27-29

___31. Nahum 1-3 ___31. II Cronica 1-3

Setyembre Oktubre

____1. II Cronica 4-6 ____1. Esther 4-7

____2. II Cronica 7-9 ____2. Esther 8-10

____3. II Cronica 10-13 ____3. Ezra 1-4

____4. II Cronica 14-16 ____4. Hagai 1-2/Zacarias 1- 2

____5. II Cronica 17-19 ____5. Zacarias 1-2

____6. II Cronica 20-22 ____6. Zacarias 3-6

____7. II Cronica 23-25 ____7. Zacarias 7-10

____8. II Cronica 26-29 ____8. Ezra 5-7

____9. II Cronica 30-32 ____9. Ezra 8-10

___10. II Cronica 33-36 ___10. Nehemias 1-3

___11. Ezekiel 1-3 ___11. Nehemias 4-6

___12. Ezekiel 4-7 ___12. Nehemias 7-9

___13. Ezekiel 8-11 ___13. Nehemias 10-13

___14. Ezekiel 12-14 ___14. Malakias 1-4

___15. Ezekiel 15-18 ___15. Mateo 1-4

___16. Ezekiel 19-21 ___16. Mateo 5-7

___17. Ezekiel 22-24 ___17. Mateo 8-11

___18. Ezekiel 25-27 ___18. Mateo 12-15

___19. Ezekiel 28-30 ___19. Mateo 16-19

___20. Ezekiel 31-33 ___20. Mateo 20-22

___21. Ezekiel 34-36 ___21. Mateo 23-25

___22. Ezekiel 37-39 ___22. Mateo 26-28

___23. Ezekiel 40-42 ___23. Marcos 1-3

___24. Ezekiel 43-45 ___24. Marcos 4-6

___25. Ezekiel 46-48 ___25. Marcos 7-10

___26. Daniel 1-3 ___26. Marcos 11-13

___27. Daniel 4-6 ___27. Marcos 14-16

___28. Daniel 7-9 ___28. Lucas 1-3

___29. Daniel 10-12 ___29. Lucas 4-6

___30. Esther 1-3 ___30. Lucas 7-9

___31. Lucas 10-13

Nobyembre Disyembre

_____1. Lucas 14-17 ____1. Roma 5-8

_____2. Lucas 18-21 ____2. Roma 9-11

_____3. Lucas 22-24 ____3. Roma 12-16

_____4. Juan 1-3 ____4. Gawa 20:3-22

_____5. Juan 4-6 ____5. Gawa 23-25

_____6. Juan 7-10 ____6. Gawa 26-28

_____7. Juan 11-13 ____7. Efeso 1-3

_____8. Juan 14-17 ____8. Efeso 4-6

_____9. Juan 18-21 ____9. Filipos 1-4

____10. Gawa 1-2 ___10. Colosas 1-4

____11. Gawa 3-5 ___11. Hebreo 1-4

____12. Gawa 6-9 ___12. Hebreo 5-7

____13. Gawa 10-12 ___13. Hebreo 8-10

____14. Gawa 13-14 ___14. Hebreo 11-13

____15. Santiago 1-2 ___15. Filemon/ I Pedro 1-2

____16. Santiago 3-5 ___16. I Pedro 3-5

____17. Galacia 1-3 ___17. II Pedro 1-3

____18. Galacia 4-6 ___18. I Timoteo 1-3

____19. Gawa 15-18:11 ___19. I Timoteo4-6

____20. I Tesalonica 1-5 ___20. Tito 1-3

____21. II Tesalonica 1-3 ___21. II Timoteo 1-4

____22. I Corinto 1-4 ___22. I Juan 1-2; Gawa 18:12-19;10

____23. I Juan 3-5 ___23. I Corinto 5-8

____24. II Juan, III Juan ___24. I Corinto 9-12

____25. Apocalipsis 1-3, Judas ___25. I Corinto 13-16

____26. Apocalipsis 4-6 ___26. Gawa 19:11-20:1; II Cor 1-3

____27. Apocalipsis 7-9 ___27. II Corinto 4-6

____28. Apocalipsis 10-12 ___28. II Corinto 7-9

____29. Apocalipsis 13-15 ___29. II Corinto 10-13

____30. Apocalipsis 16-18 ___30. Gawa 20:2/Roma 1-4

____31. Apocalipsis 19-22

PANGSARILING-PAGSUSULIT

1. Isulat ang Susing mga Talata na memoryado:

2. Ilang aklat mayroon sa Lumang Tipan?

3. Ilang aklat mayroon sa Bagong Tipan?

4. Bakit mahalaga ang magkaroon ng maayos na hanay na paraan ng pagbasa ng Biblia?

5. Ano ang apat na mga mungkahi sa pagkakaroon ng matagumpay na pagbabasa ng Biblia?

(Ang mga sagot sa pagsusulit ay nasa katapusan ng huling kabanata ng manwal na ito.)

PARA SA DAGDAG NA PAG-AARAL

- Repasuhin ang mga paglalarawan sa bawat aklat ng Biblia na ibinigay sa kabanatang ito.

- Isulat ang pangalan ng bawat aklat ng Biblia sa ibaba.

- Sa tabi ng pangalan ng bawat aklat, ibigay ang buod sa tatlo o apat na pangungunsap ang nilalaman nito.

- Ang unang dalawa ay ginawa bilang halimbawa para sa iyo.

( Sa pamamagitan ng pagpapaikli sa ganitong paraan magkakaroon ka ng isang pangkalahatang kaalaman sa nilalaman ng Biblia.)

Pangalan Ng Aklat Nilalaman

Genesis Aklat ng mga pasimula

Exodo Paglabas mula sa Egipto

IKATLONG KABANATA

MGA BERSYON NG BIBLIA

MGA LAYUNIN:

Pagkatapos na pagaralan ang kabanatang ito ikaw ay magkakaroon ng kakayahang:

. Isulat ang Susing Talata na memoryado.

. Panganlan ang tatlong mga wika na dito nasulat ang Biblia.

. Ibigay ang kahulugan ng salitang “bersyon.”

. Ipaliwanag ang pagkakaiba ng isang pagsasalin at ng isang malayang pagbibigay kahulugan (paraphrase) na mga bersyon ng Biblia.

SUSING MGA TALATA:

Nagbigay ng salita ang Panginoon: ang mga babaing nangaghahayag nga mga balita ay malaking hukbo. (Awit 68:11)

PAMBUNGAD

Ang kabanatang ito ay tinutukoy ang mga orihinal na mga wika na ginamit sa pagsulat ng Biblia at ipapaliwanag kung paano nasalin ang mga Kasulatan sa ibat-ibang mga wika. Matututuhan mo ang pagkakaiba ng pagsasalin at ng malayang pagbibigay kahulugan na mga bersyon ng Biblia. Mga halimbawa mula sa ibat-ibang mga salin ay ipinagkakaloob.

TATLONG MGA WIKA

Ang Biblia ay orihinal na nasulat sa tatlong mga wika. Ang karamihan sa Lumang Tipan ay nasulat sa salitang Hebreo maliban sa mga bahagi ng aklat ni Daniel at Nehemias na nasulat sa salitang Aramaic. Ang Bagong Tipan ay nasulat sa wikang Griego.

Walang orihinal na mga dokumento na napagsulatan ng orihinal na Biblia ang na sa atin ngayon. May ilang mga matatandang mga sulatin (manuscripts) na kopya ng orihinal. Ang mga bersyon ay mga salin mula sa mga kopyang ito na mga orihinal na mga sulatin o manuscript. Mula pa noong unang panahon nakita na ng mga tao ang pangangailangan ng pagsasalin ng Biblia upang ang bawat isa ay makabasa nito sa kaniyang sariling wika.

Walang salin na eksakto sapagkat walang dalawang wika na eksaktong eksakto ang pagkakatulad. May ilang mga salita sa Biblia na wala sa ibang mga wika. Halimbawa, may isang tribo ng mga Indians sa Ecuador, South America, na tinatawag na Auca Indians. Nang una silang ma-kontak ng mga misyonero, ang mga Indian na ito ay hindi marunong bumasa o sumulat. Walang mga salita sa kanilang wika para sa “pagsulat” o kaya ay “aklat.”

May ugali ang mga Auca Indians na ukitan ang kanilang mga ari-arian ng mga palatandaan na ito ay kanila. Yamang walang mga salita sa kanilang wika para sa kasulatan, pagsulat o aklat, nang isalin ang Biblia para sa kanila, tinawag ito na “Ang Ukit Ng Diyos.” Natukoy ito bilang pag-aari ng Diyos. Ito ang isa sa mga halimbawa ng mga kahirapan ng pagsasalin ng Biblia sa ibat-ibang mga wika.

MGA SALIN AT MGA “PARAPHRASES”

Maraming mga ibat-ibang mga bersyon ang Biblia. Ang ibig sabihin ng salitang “bersyon” ay isang Biblia na nasulat sa isang wika na iba mula sa orihinal na wika na nasulat ang Biblia. May dalawang uri ng mga bersyon ng Biblia: Mga salin at “paraphrase.”

SALIN:

Ang isang salin ay pagsisikap na ihayag kung ano mismo ang sinasabi ng mga salitang Griego, Hebreo, at Aramaic. Nagbibigay ito, hanggat maaari, ng literal na salita kada salitang pagsasalin. May mga dagdag na mga salita na inilalagay kung kailangan upang maintindihan ng nagbabasa ang kahulugan.

PARAPHRASE:

Ang paraphrase naman ay hindi nagsisikap na magsalin salita kada salita. Nagsasalin ito ng mga kaisipan. Ang paraphrase ay paguulit ng ibig sabihin ng isang bahagi. Ang mga paraphrase ang madaling basahin at maintindihan sapagkat ang mga ito ay nasulat sa makabagong bokabularyo, ngunit hindi ito mga eksaktong salin ng Salita ng Diyos.

Sa bahaging “Para Sa Dagdag Na Pag-aaral” sa kabanatang ito may mga halimbawa mula sa mga ilang salin ng Biblia upang iyong ikumpara. Maglalarawan ito ng pagkakaiba sa salin at paraphrase na mga bersyon.

PAGPILI NG ISANG BIBLIA NA PAG-AARALAN

Para sa layunin ng kursong ito at sa pangkalahatang pag-aaral ng Biblia, ang aming rekomendasyon ay gamitin ang salin ng Bibliang Tagalog – Ang Biblia. May mga ilang dahilan para dito:

UNA:

Ang salin ng “Ang Biblia” (na katumbas ng King James sa Ingles) ay napakatumpak at isang magandang salin para sa tunay na pag-aaral. Ang isang paraphrase na bersyon ay hindi naglalaman ng mga eksaktong salita-kada-salitang pagsasalin ng mg Kasultan.

PANGALAWA:

Sa Ingles, maraming mga tulong na mga aklat ang nasulat na kaugnay ng King James Version. Halimbawa ang maraming mga konkordansya, mga diksyonaryo, at mga komentaryo ay nasulat na ang gamit na teksto ay ang King James version. Sa Tagalog, ang katumbas nito ay ang unang salin na kung tawagin ay “Ang Biblia.”

PANGATLO:

Itinuturing na ang mga gumagamit ng Bibliang Tagalog ay “Ang Biblia” ang gamit nila. At iyan ang gamit sa mga kursong ito na isina-tagalaog. Gayon man, ang nagiging popular na gamit ng mga nagsasalita at bumabasa ng Taglog ay ang “Magandang Balita Biblia (MBB).

Ang mga Bibliang Tagalog na sumusunod ay inilathala ng Philippine Bible Society, sa kanilang address sa 890 United Nations Avenue, Manila, Philippines:

Ang ilang salin sa Tagalog ay ang Bagong Tipan lamang:

Baptist Mid-Missions’ Translation , Publishing, ang Literary Services

(Isang Makabagong Salin Ng Bagong Tipan Ng Biblia)

MGA IBAT-IBANG DAGDAG SA PAGLILIMBAG

Sa Bibliang Ingles, may mga kopya ng Biblia na ang lahat ng mga direktong salita ni Jesus ay nakalimbag sa kulay pula. Hindi ito masusumpungan sa kasalukuyan sa mga Bibliang Tagalog na nabanggit bago ang parapong ito.

ISANG BUOD

Ang sumusunod na tsart ay nagbibigay ng buod kung paanong ang mga ibat-ibang bersyon ng Biblia ay nabuo:

Ang Biblia:

Kinasihan Ng Diyos

│

Inihayag Sa Mga Taong Banal Na Sumulat Ng Salita Ng Diyos

Sa Griego, Hebreo, Aramaic

│

Naisalin Sa Ibat-Ibang Mga Wika

Na Nagbunga Ng

│

Mga Eksaktong Salin At Paraphrase Na Mga Bersyon Ng Biblia

PANGSARILING-PAGSUSULIT

1. Isulat ang Susing mga Talata na memoryado:

2. Ano ang ibig sabihin ng salitang “bersyon” ?

3. Ano ang pagkakaiba ng isang salin at isang paraphrase na bersyon ng Biblia?

4. Ano ang salin ng Biblia na ginagamit sa kursong ito?

5. Ano ang tatlong mga wika na ginamit sa pagsulat ng orihinal na Biblia?

(Ang mga sagot sa pagsusulit ay nasa katapusan ng huling kabanata ng manwal na ito.)

PARA SA DAGDAG NA PAG-AARAL

Narito ang salin ng Juan 3:16 sa salin ng apat na Bibliang Tagalog na kasalukuyang nabibili ngayon:

Ang Biblia: Sapagka’t gayon na lamang ang pagsinta ng Dios sa sanglibutan, na ibinigay niya ang kaniyang bugtong na Anak, upang ang sinomang sa kaniya’y sumampalataya ay huwag mapahamak, kundi magkaroon ng buhay na walang hanggan.

Magandang Balita Biblia: Gayon na lamang ang pag-ibig ng Diyos sa sanlibutan, kaya ibinigay niya ang kanyang bugtong na Anak, upang ang sumampalataya sa kanya ay hindi mapahamak, kundi magkaroon ng buhay na walang hanggan.

Ang Salita Ng Diyos/Bagong Tipan: Ito ay sapagkat sa ganitong paraan inibig ng Diyos ang sanlibutan kaya ipinagkaloob niya ang kaniyang bugtong na Anak upang ang sinumang sumampalataya sa kaniya ay hindi mapahamak kundi magkaroon ng buhay na walang hanggan.

Ang Salita ng Diyos Para Sa Mga Pilipino: Sapagkat gayon na lamang ang pag-ibig ng Diyos sa sanlibutan, kaya ibinigay Niya ang Kaniyang bugtong na Anak upang ang sinumang sa Kanya’y sumampalataya ay hindi mapahamak kundi magkaroon ng buhay na walang hanggan.

IKALAWANG BAHAGI: PAGHAHANDA PARA SA PAG-AARAL

IKA-APAT NA KABANATA

BAGO KA MAGSIMULA

MGA LAYUNIN:

Pagkatapos na pagaralan ang kabanatang ito ikaw ay magkakaroon ng kakayahang:

. Isulat ang Susing Talata na memoryado.

. Tukuyin ang mga kinakailangan bago magsimula ng pagaaral ng Biblia.

. Tukuyin ang dalawang mga paraan na ipinagkaloob ng Diyos para sa pag-aaral ng

Kaniyang Salita.

. Kilalanin ang ministeryo ng pagtuturo ng Espiritu Santo.

. Ipaliwanag ang pagkakaiba ng gatas at karne ng Salita ng Diyos.

. Tukuyin ang tatlong mga hakbang sa paglipat mula sa gatas tungo sa karne ng Salita ng

Diyos.

. Ilista ang tatlong mga praktikal na mga mungkahi para sa pag-aaral ng Biblia.

SUSING MGA TALATA:

Ang sa Diyos ay nakikinig ng mga salita ng Dios: dahil dito’y hindi ninyo dinirinig, sapagkat kayo’y hindi sa Diyos. (Juan 8:47)

PAMBUNGAD

Maraming mga tao ang nagsisimulang pag-aralan ang Biblia tulad ng kanilang pag-aaral ng kahit anong aklat. Kinukuha nila ang kanilang Biblia, binubuksan ito, at nagsisimulang magbasa. Ngunit kadalasan, ang kanilang pag-aaral ay hindi nagtatagal. Nahihirapan silang maunawaan ang kanilang binabasa. Hindi nila maiugnay ang Biblia sa pang-araw-araw na buhay at baka isipin pa nila na ito ay isang aklat na nakakabagot. Ipinaliwanag ng Biblia na mayroon lamang mga tao na makauunawa ng Salita ng Diyos. Nabibigo ang mga tao sa pag-aaral ng Biblia sapagkat hindi sila nakahanda na pag-aralan ang Salita ng Diyos.

Ang Biblia ay tulad ng isang pintuan na patungo sa presensya ng Diyos. Sa likod ng pintuan ay ang mga dakilang kayamanang espirituwal. Ngunit dapat mayroon kang susi upang mabuksan ang pintuan o kaya ay hindi ka makakapasok upang masiyasat ang mga kayamanang ito. Inihayag ng Biblia kung paano mauunawaan ang Salita ng Diyos. Ibinigay nito ang susi na magbubukas sa pintuan ng pagkaunawang espirituwal.

MGA KINAKAILANGAN BAGO SIMULAN

ANG PAG-AARAL NG BIBLIA

Ang tinutukoy dito ay ang bagay na dapat mo munang gawin bago ka magsimula ng isa pang bagay. Ang Biblia ang Salita ng Diyos. Hindi ito tulad ng kahit ano mang aklat at hindi mo ito maaaring pag-aralan tulad ng iyong ginagawa sa ibang mga aklat. May mga kinakailangan na gawin- mga bagay na dapat mong gawin bago ka magsimula—upang iyong maunawaan ang malalalim na mga katotohanang espirituwal ng Diyos.

Kung nais mong maunawaan ang Biblia dapat mo munang makilala ang may Akda ng Biblia. Sinabi ni Jesus:

Ang sa Diyos ay nakikinig ng mga salita ng Dios: dahil dito’y hindi ninyo dinirinig, sapagkat kayo’y hindi sa Diyos. (Juan 8:47)

Hindi mo mauunawaan ang mga Salita ng Diyos kung hindi mo kilala ang Diyos. Paano mo makikilala ang Diyos? Sinabi ni Jesus kay Nicodemo, na isang pinuno ng relihiyon sa bansang Israel:

…Katotohanan, katotohanang sinasabi Ko sa iyo, Maliban na ang tao’y ipanganak na muli, ay hindi siya makakakita ng kaharian ng Diyos. (Juan 3:3)

Ang isang tao ay maaaring edukado, nag-aral, disente, at relihiyoso, ngunit ang pagkaunawa sa Kasulatan ay matatago sa kaniya hanggang mabuksan ang kaniyang mga matang espirituwal sa pamamagitan ng kapanganakang muli.

Itinanong ni Nicodemo kay Jesus, “Paano mangyayari ang mga bagay na ito?” Hindi niya naunawaan ang ibig sabihin ni Jesus. Sumagot si Jesus at sinabi:

…Ikaw ang guro sa Israel, at hindi mo nauunawa ang mga bagay na ito?

(Juan 3:10)

Si Nicodemo ay isang pinuno ng relihiyon sa Israel, gayon man ay hindi niya alam ang tungkol sa pagiging born again. Ang totoo, itinanong niya…

…Paano maipanganganak ang tao kung siya’y matanda na? makapapasok baga siyang bilang ikalawa sa tiyan ng kaniyang ina, at ipanganak? (Juan 3:4)

Ipinaliwanag ni Jesus kay Nicodemo na ang pagiging born again ay isang kapanganakang espirituwal. Nagmumula ang karanasan ng pagkapanganak na muli sa pamamagitan ng pananampalataya kay Jesu-Cristo. Kailangan mong aminin at ihayag na ikaw ay isang makasalanan. Dapat kang sumampalataya na si Jesus ay namatay para sa iyong mga kasalanan, humingi ka ng kapatawaran para sa iyong mga kasalanan, at tanggapin Siya bilang iyong sariling Tagapagligtas.

Ang taong hindi pa born again ay hindi matatanggap ang katotohanan ng mga Salita ng Diyos:

Ngunit ang taong ayon sa laman ay hindi tumatanggap ng mga bagay ng Espiritu ng Diyos; sapagkat ang mga ito ay kamangmangan sa kaniya; at hindi niya nauunawa, sapagkat ang mga yaon ay sinisiyasat ayon sa espiritu. (I Corinto 2:14)

Ang isang taong hindi pa ligtas ay maaaring humanga sa ganda at halaga ng Biblia bilang isang aklat. Maaari niyang pag-aralan ang kasaysayan at mga heograpiya nito. Ngunit ang mga katotohanang espirituwal ay mananatiling nakatago sa kaniya hanggang matanggap na niya ang kapatawaran sa kasalanan:

Sapagkat ang salita ng krus ay kamangmangan sa kanila na nangapapahamak; ngunit ito’y kapangyarihan ng Diyos sa atin na nangaliligtas. (I Corinto 1:18)

MGA PROBISYON NG DIYOS

Mula sa sandaling tanggapin mo si Jesus bilang iyong Tagapagligtas at maranasan ang bagong kapanganakang espirituwal, ang iyong pag-iisip ay magsisimulang maunawaan ang mga katotohanang espirituwal ng Salita ng Diyos. Kung paanong ang isang bagong silang na sanggol sa natural na buhay ay kailangan ang sustansya mula sa pagkain, ang isang tao na naipanganak na muli ay kailangan din ang pagkain. Ang pagkaing ito para sa paglagong espirituwal ay ang Salita ng Diyos. May dalawang paraan na ibinigay ang Diyos upang tulungan ka sa pag-aaral ng Salita ng Diyos:

MGA GURO:

Pumipili ang Diyos ng ilang mga mananampalataya bilang mga liders sa Iglesia. Isa sa mga tanging posisyon ng pangunguna ay ang pagiging isang guro ng Salita ng Diyos:

At ang Diyos ay naglagay ng ilan sa iglesia, una-una’y mga apostol, ikalawa’y mga propeta, ikatlo’y mga guro… ( I Corinto 12:28)

At pinagkalooban niya ang mga iba na maging mga apostol; at ang mga iba’y propeta; at ang mga iba’y evangelista; at ang mga iba’y pastor at mga guro;

Sa ikasasakdal ng mga banal, sa gawaing paglilingkod sa ikatitibay ng katawan ni Cristo:

Hanggang sa abutin nating lahat ang pagkakaisa sa pananampalataya, at ang pagkakilala sa Anak ng Diyos, hanggang sa lubos na paglaki ng tao, hanggang sa sukat ng pangangatawan ng kapuspusan ni Cristo. (Efeso 4:11-13)

Nagbibigay ang Diyos ng mga guro upang ipaliwanag ang Salita ng Diyos at gabayan ka sa paglagong espirituwal.

ISANG TANGING GURO:

May pangalawang paraan ang Diyos upang matutuhan mo ang Kaniyang Salita. Iniutos Niya na pag-aralan mo ito sa iyong sarili:

Pagsikapan mong humarap na subok sa Diyos, manggagawang walang anomang ikahihiya, na gumagamit na matuwid ng salita ng katotohanan. (II Timoteo 2:15)

Nagbigay ang Diyos ng isang tanging Guro upang tumulong sa iyo kung mag-aaral ka ng Salita ng Diyos. Nuong si Jesus ay nabubuhay pa sa lupa, Siya mismo ang nagturo sa Kaniyang mga alagad ng mga katotohanan ng Diyos. Ngunit alam ni Jesus na pagkatapos ng Kaniyang kamatayan at pagkabuhay na maguli, Siya ay babalik sa Langit kaya sinabi Niya sa Kaniyang mga alagad na magsusugo Siya ng isang tanging Guro upang tumulong sa kanila na maunawaan ang Salita ng Diyos. Ang Gurong yaon ay ang Espiritu Santo.

Datapuwat ang Mangaaliw, samakatuwid baga’y ang Espiritu Santo, na susuguin ng Ama sa Aking pangalan, Siya ang magtuturo sa inyo ng lahat ng mga bagay, at magpapaalala ng lahat na sa inyo’y Aking sinabi. (Juan 14:26)

Gayon ma’y kung Siya, ang Espiritu ng katotohanan ay dumating, ay papatnubayan Niya kayo sa buong katotohanan; sapagkat hindi Siya magsasalita ng mula sa Kaniyang sarili; kundi ang anomang bagay na Kaniyang marinig, ang mga ito ang Kaniyang sasalitain: at Kaniyang ipahahayag sa inyo ang mga bagay na magsisidating. (Juan 16:13)

Ang pagparito ng Espiritu Santo ay natala sa Gawa kabanatang 2. Basahin mo ang kabanatang ito sa iyong Biblia. Nais ng Diyos na maranasan mo ang ganito ring karanasan ng kapuspusan ng Espiritu Santo.[*] Sa pamamagitan ng Espiritu Santo, tatanggap ka ng isang tanging kakayahan mula sa Diyos na maunawaan ang Kaniyang Salita:

At tungkol sa inyo, ang pagkapahid na sa Kaniya’y inyong tinanggap ay nananahan sa inyo, at hindi ninyo kailangang kayo’y turuan ng sinoman; ngunit kung paanong kayo’y tinuturuan ng Kaniyang pahid tungkol sa lahat ng mga bagay, at siyang totoo, at hindi kasinungalingan, at kung paanong kayo’y tinuruan nito, ay gayon kayong nananahan sa Kaniya. (I Juan 2:27)

Ang Espiritu Santo ay may mapanglikhang kapangyarihan. Ang Espiritu Santo ang huminga sa tao ng hininga ng buhay (Genesis 2:7). Yan din Espiritu Santo ang nagbangon kay Jesus mula sa mga patay (Roma 8:11). Ang mapanglikhang kapangyarihang iyan ng Espiritu Santo ang gumagawa upang ang isang karaniwang pag-aaral ay maging MAPANGLIKHANG pag-aaral ng Salita ng Diyos.

Sinabi natin sa pambungad ng kursong ito na ang pagiging mapanglikha ay magbubunga ng isang bagong bagay. Ang pagtuturo ng Espiritu Santo ay nagbubunga ng isang bagong daloy ng pagkaunawang espirituwal. Ginagawa ng Espiritu Santo na ang Biblia ay bago, sariwa, at angkop sa iyong buhay.

ANG SALITA NG DIYOS: GATAS AT KARNE

May dalawang baitang ng espirituwal na lalim sa Salita ng Diyos. Tinatawag natin ito na ang baitang ng “gatas” at ang baitang ng “karne.” Ang “gatas” ng Salita ng Diyos ay tumutukoy sa mga simpleng katotohanan na kahit ang isang bata ay mauunawaan, tulad ng plano ng kaligtasan. Ang “karne” ng Salita ng Diyos ay tumutukoy sa mga mas malalim na mga katotohanang espirituwal na hindi madaling maunawaan.

Ang ilang mga tao na tumanggap na kay Jesus bilang kanilang Tagapagligtas at napuspos na ng Espiritu Santo ay waring hindi lumalago sa kanilang pagkaunawa ng Salita ng Diyos. Ang kanilang kinakain ay ang gatas pa rin ng Salita .

Sa natural na buhay, walang mali sa gatas para sa bagong silang na sanggol. Totoo rin ito sa larangang espirituwal. Sa una mong karanasan ng pagiging born again kailangan mong hangarin ang gatas ng Salita ng Diyos:

Gaya ng mga sanggol na bagong panganak ay nasain ninyo ang gatas na walang daya na ukol sa espiritu, upang sa pamamagitan nito’y magsilago kayo sa ikaliligtas. ( I Pedro 2:2)

Ngunit may dumarating na panahon na ang sanggol ay dapat magsimulang kumain ng mga solidong pagkain upang siya ay lumaki sa pangangatawan. Totoo rin ito sa larangang espirituwal. May panahon na dapat ka nang lumipat mula sa gatas tungo sa karne ng Salita ng Diyos:

Sapagkat bawat tumatanggap ng gatas ay walang karanasan sa salita ng katuwiran; sapagkat siya’y isang sanggol.

Sinabi ni Pablo na may panahon upang ang mga mananampalataya ay lumipat na mula sa espirituwal na gatas tungo sa karne, ngunit ang iba ay hindi pa handa:

Sapagkat nang kayo’y nangararapat nang maging mga guro dahil sa kaluwatan, ay muling kayo’y nangangailangan na kayo’y turuan ninoman ng mga unang simulain ng aral ng Diyos; at naging tulad sa mga nangangailangan ng gatas, at hindi ng pagkaing matigas. (Hebreo 5:12)

Bakit nagkakaganito? Bakit may ilang mga mananampalataya ang lumalalim sa Salita ng Diyos habang ang iba naman ay ni hindi maka-alpas sa mababaw na pagkaunawa ng Biblia? Bakit ang ilang mga tao ay lagi na lamang gutom sa mga “malalim na mga bagay” sa Salita ng Diyos sa halip na maranasan ito ? Isinulat ni Pablo:

At ako nga, mga kapatid, ay hindi nakapagsalita sa inyo na tulad sa mga nasa espiritu, kundi tulad sa mga nasa laman, tulad sa mga sanggol kay Cristo.

Kinandili ko kayo ng gatas, at hindi ng lamang-kati; sapagkat kayo’y wala pang kaya noon: wala, na ngayon pa man ay wala kayong kaya;

Sapagkat kayo’y mga sa laman pa: sapagkat samantalang sa inyo’y may mga paninibugho at mga pagtatalo, hindi baga kayo’y mga sa laman, at kayo’y nagsisilakad ayon sa kaugalian ng mga tao? (I Corinto 3:1-3)

Hindi sila makalipat mula sa gatas tungo sa karne sapagkat sila ay mga karnal na Cristiano. Ang ibig sabihin nito ay sila ay hindi lumalago. Mayroon silang pagkainggit, pagaaway, at pagkakabahabahagi, at iba pang mga kasalanan sa kanilang buhay. Mananatili siya sa gatas malibang siya ay magsisisi at lumago nang sapat upang manguya niya ang karne.

Hangad ng Diyos na ikaw ay lumipat mula sa gatas tungo sa karne ng Kaniyang Salita. Ito ang paraan upang madagdagan ang iyong kaalaman ng Salita ng Diyos:

Kanino siya magtuturo ng kaalaman? At kanino niya ipatatalastas ang balita? Silang nangalayo sa gatas at nangahiwalay sa suso? (Isaias 28:9)

Mahalaga na ikaw ay lumipat mula sa gatas tungo sa karne sapagkat sa mga lumalagong mananampalataya lamang ibinubuhos ng Diyos ang Kaniyang Espiritu:

Kanino siya magtuturo ng kaalaman? At kanino niya ipatatalastas ang balita? Silang nangalayo sa gatas at nangahiwalay sa suso?

Sapagkat utos at utos: utos at utos; bilin at bilin, bilin at bilin; dito’y kakaunti, doo’y kakaunti.

Hindi, kundi sa pamamagitan ng mga taong may ibang pangungusap at may iba’t-ibang wika ay sasalitain niya sa bayang ito.

Na kaniyang pinagsabihan, Ito ang kapahingahan, papagpahingahin ninyo siya na pagod; at ito ang kaginhawahan: gayon ma’y hindi nila pinakinggan.

(Isaias 28:9-12)

Nais ng Diyos na pagpalain ang Kaniyang bayan sa pagbubuhos ng Espiritu Santo. Nais Niyang buhayin sila at bigyan ng kapahingahang espirituwal, ngunit hindi sila makapasok sapagkat hindi pa nila naririnig ang Kaniyang mga Salita. Hindi sila makalipat tungo sa espirituwal na karne sapagkat hindi pa sila naaawat sa gatas ng Salita.

PAANO MAKALIPAT MULA SA GATAS TUNGO SA KARNE

Ngayon, ang malaking tanong ay…Paanong ang isang bagong panganak na Cristiano ay makalilipat mula sa gatas tungo sa karne ng Salita ng Diyos?

NASAIN ANG GATAS:

Una, dapat mong hangarin ang gatas ng Salita. Dapat kang magkaroon ng pagkaunawa ng mga saligang katotohanan ng Salita ng Diyos:

Gaya ng mga sanggol na bagong panganak ay nasain ninyo ang gatas na walang daya na ukol sa espiritu, upang sa pamamagitan nito’y magsilago kayo sa ikaliligtas. ( I Pedro 2:2)

Hindi ka maaaring magsimula sa espirituwal na karne. Dapat mo munang hangarin at matutuhang tunawin ang espirituwal na gatas.

MAGING MASUNURIN SA SALITA NG DIYOS:

Ito ang pinakamahalagang hakbang. Ang Cristianong karnal ay hindi sumusunod sa kanilang natutuhan mula sa gatas ng Salita ng Diyos kaya hindi sila lumalago tungo sa karne. Itinuturo ng Biblia na hindi sapat ang makinig lamang ng Kaniyang Salita. Dapat kang sumunod. Dapat kang maging “taga-tupad” ng Salita at hindi “taga-pakinig” lamang:

Datapuwat maging tagatupad kayo ng salitaa, at huwag tagapakinig lamang, na inyong dinadaya ang inyong sarili. (Santiago 1:22)

Ang paglago ng ating pagkaunawang espirituwal ay dumarating sa pamamagitan ng pagbubulay at pagsunod sa Salita ng Diyos. Sa ganitong paraan tayo lumilipat mula sa gatas tungo sa karne. Isinulat ni David:

Ako’y may higit na unawa kay sa lahat ng tagapagturo sa akin; Sapagkat ang Iyong mga patotoo ay gunita ko.

Ako’y nakakaunawa na higit kay sa may katandaan, Sapagkat aking iningatan ang mga tuntunin Mo…

Sa Iyong mga tuntunin ay nagkakamit ako ng unawa: Kaya’t aking ipinagtatanim ang bawat lakad na sinungaling. (Bahagi ng Awit 119:99-104)

Sapagkat iningatan o tinupad ni David ang mga alituntunin ng Diyos at siya ay tagatupad ng Salita, ang kaniyang pagkaunawa ay nadagdagan. Hindi ka aakayin ng Diyos tungo sa mas malalim na kapahayagan hanggat hindi mo isinasagawa ang mga natutuhan mo sa gatas ng Salita ng Diyos.

HANAPIN ANG KARNE:

Sa natural na buhay, ang pagnguya ng karne ay nangangailangan ng lakas na higit sa paginom lamang ng gatas. Totoo rin ito sa larangang espirituwal. Ang pagtuklas ng karne ng Salita ng Diyos ay mangangailangan ng higit na lakas espirituwal kaysa sa mamuhay na lamang sa gatas ng Salita.

Sinasabi sa atin ng Kawikaan 2 kung paano hanapin ang karne:

Anak ko, kung iyong tatanggapin ang Aking mga salita, At tataglayin mo ang Aking mga utos;

Na anopa’t iyong ikikiling ang iyong pakinig sa karunungan, At ihihilig mo ang Iyong puso sa pagunawa;

Oo, kung ikaw ay dadaing ng pagbubulay, At itataas mo ang iyong tinig sa pagunawa;

Kung iyong hahanapin siya na parang pilak, At sasaliksikin mo siyang parang kayamanang natatago.

Kung magkagayo’y iyong mauunawa ang pagkatakot sa Panginoon, At masusumpungan mo ang kaalaman ng Diyos. (Kawikaan 2:1-5)

Narito ang mga hakbang sa pagtuklas at pagkaunawa ng kaalaman ng Diyos:

1. Tanggapin ang aking mga salita: Kailangang ikaw ay nakalaang matuto.

2. Taglayin ang aking mga utos: Dapat mong tanggapin ang Salita at ito ay maging bahagi ng iyong buhay at espiritu. Huwag mong sikaping baguhin ang Salita upang sumangayon ito sa iyong paraan ng pamumuhay.

3. Ikiling ang iyong pakinig sa karunungan: Pakinggang mabuti kung ano ang sinasabi ng Diyos sa iyo sa pamamagitan ng Kaniyang Salita. Ang pakikinig ay nangangailagan ng pagbabago kung saan ito ipinakikita.

4. Ihilig ang iyong puso sa pagunawa: Boong sikap mong gamitin ang pagkaunawa ng Salita sa kahulugang bigay nito sa iyong buhay.

5. Hanapin na parang pilak at saliksikin na parang kayamanang natatago: Kung may magsabi sa iyo na may natatagong kayamanan sa iyong pagaaring lote, ano ang gagawin mo? Magsisimula kang maghukay. Gagawa ka ng maayos na paghahanap hanggang masumpungan mo ang kayamanan. Ito ang magiging pangunahin sa iyong buhay.

Kung gawin mong pangunahin ang Salita ng Diyos at magsimula ng maayos na hanay na pagsasaliksik ng Kaniyang karunungan, masusumpungan mo ito. Ngunit kailangang ito ang unahin mo sa iyong buhay. Kailangan mong harapin ito ng buong sigla at pagtatalaga na para kang naghahanap ng isang natatagong kayamanan.

Kung sundin mo ang mga panuntunan at magsaliksik sa karne ng Salita ng Diyos, narito ang magiging bunga:

1. Kung gayon ay iyong mauunawa ang pagkatakot sa Panginoon: Talatang 5

2. At masumpungan ang kaalaman ng Diyos: Talatang 5

3. Kung gayon ay mauunawa mo ang katuwiran at ang kahatulan, at ang karampatan, oo bawat mabuting landas: Talatang 9

4. At magiging ligaya sa iyong kaluluwa: (Magkakaroon ka ng kasiyahan) Talatang 10

5. Kabaitan ang magiingat sa iyo: Ito ang kakayahang gumawa ng matinong hatol at pagpapasiya. Talatang 11

6. Pagkaunawa ang magiingat sa iyo: Talatang 11

7. Maliligtas ka sa daan ng kasamaan: Talatang 12

ILANG MGA PRAKTIKAL NA MGA MUNGKAHI

Narito ang ilang mga praktikal na mga mungkahi para sa pag-aaral ng Biblia:

MAGTAKDA NG TANGING ORAS:

Magtakda ng isang tanging oras bawat araw kung kailan ka mag-aaral. Ang oras na iyong pipiliin ay ayon sa iyong sariling skedyul o nais. Ang ilan ay higit na pinipiling mag-aral sa umaga kung saan sila ay sariwa at nakapahinga. Ang iba naman ay sa gabi ang kanilang pinakamabuting oras kung saan lahat ng kasambahay ay tulog na. Anomang oras ang iyong piliin, itakda ito bilang isang regular na pakikipagtagpo sa Diyos sa pag-aaral ng Kaniyang Salita.

MAGLAAN NG ISANG TIYAK NA LUGAR:

Piliin ang isang lugar na hangga’t maaari ay libre sa ingay at mga abala. Tiyakin na may maayos na ilaw o liwanag upang makapagbasa ka na hindi sumasakit ang iyong mga mata. Hangga’t maaari piliin mo ang isang lugar na doon ay maaari mong iwan ang mga gamit mo sa pag-aaral tulad ng Biblia, lapis, papel, at iba pang mga kasangkapan sa pag-aaral ng Biblia. Sa ganitong paraan, hindi ka lagi pang maghahanda ng mga gamit na ito bago ka magsimula ng pag-aaral.

MAGSIMULA NG PAG-AARAL SA ISANG TANGING PARAAN:

Simulan mo ang panahon ng pag-aaral sa panalangin. Hingin mo sa Diyos na buksan ang iyong pagkaunawa upang matanggap mo ang Kaniyang Salita. Ang panalangin ng Salmistang si David ay:

Dumating nawa sa harap Mo ang aking daing, Oh Panginoon: Bigyan Mo ako ng unawa ayon sa Iyong salita. (Awit 119:169)

PANGSARILING-PAGSUSULIT

1. Isulat ang Susing mga Talata na memoryado:

2. Bakit nabibigo ang mga tao bago pa sila magsimula ng pag-aaral ng Biblia?

3. Ano ang ibig sabihin ng salitang “kakailanganin bago”?

4. Ano ang susing kakailanganin bago maunawaan ang Biblia?

5. Ilista ang dalawang paraan na ibinigay ng Diyos para sa iyong pag-aaral ng Biblia.

6. Sino ang Dakilang Guro na sinugo mula sa Diyos pagkatapos bumalik si Jesus sa langit?

7. Ano ang ibig sabihin ng “gatas” ng Salita ng Diyos?

8. Ano ang ibig sabihin ng “karne” ng Salita ng Diyos?

9. Ilista ang tatlong mga hakbang na maglilipat sa isang mananampalataya mula sa gatas tungo sa karne ng Salita ng Diyos.

10. Ilista ang tatlong mga praktikal ng mga mungkahi para sa pag-aaral ng Biblia na tinalakay sa kabanatang ito:

(Ang mga sagot sa pagsusulit ay nasa katapusan ng huling kabanata ng manwal na ito.)

PARA SA DAGDAG NA PAG-AARAL

1. Buksan sa I Corinto 3:1-3 ang iyong Biblia. Ilista ang tatlong mga salita na ginamit ni Pablo upang ilarawan ang mga karnal na Cristiano.

2. Mula sa Kawikaan 2:1-5, ilista ang limang mga hakbang sa paghahanap ng karne sa Salita ng Diyos.

3. Pag-aralan ang Kawikaan 2: 5-12. Ilista ang pitong mga bunga ng paggamit ng mga hakbang sa pag-aaral ng Salita ng Diyos.

________________________________________

IKA-LIMANG KABANATA

MGA KASANGKAPAN SA PAG-AARAL NG BIBLIA

MGA LAYUNIN:

Pagkatapos na pag-aralan ang kabanatang ito ikaw ay magkakaroon ng kakayahang:

. Isulat ang Susing Talata na memoryado.

. Ipaliwanag ang tatlong gamit ng konkordansya.

. Gumamit ng isang konkordansya.

. Gumamit ng isang aklat sa pag-aaral ng salita sa Biblia

. Gumamit ng isang aklat ng mga paksa ng Biblia.

. Gumamit ng isang ensiklopedya.

. Gumamit ng isang komentaryo ng Biblia.

. Gumamit ng mga mapa ng Biblia.

. Gumamit ng handbook ng Biblia.

SUSING MGA TALATA:

Pinarunong ako kay sa aking mga kaaway ng Iyong mga utos; Sapagkat mga laging sumasa akin.

Ako’y may higit na unawa kay sa lahat ng tagapagturo sa akin; Sapagkat ang Iyong mga patotoo ay gunita ko.

Ako’y nakakaunawa na higit kay sa may katandaan, Sapagkat aking iningatan ang mga tuntunin Mo. (Awit 119:98-100)

PAMBUNGAD

Ang mga iskolar ng Biblia ay sumulat ng mga tanging aklat na makakatulong sa pag-aaral ng Biblia. Ipinapaliwanag ng kabanata kung paano gamitin ang mga kasangkapang ito sa pag-aaral ng Biblia. Hindi naman ang ibig sabihin ay para ka makapag-aral ng Biblia ay dapat mayroon ka ng mga kasangkapang ito. Huwag gaanong intindihin kung hindi mo kayang mabili o wala kang paraang magamit ang mga ito. Itinuturo ng kursong ito kung paanong ang Biblia mismo ay maaari mong mapag-aralan. Ang kailangang nasa iyo ay ang Biblia.

Kung wala ka ng mga kasangkapang ito sa ngayon, mahalaga para sa iyo na malaman kung ano ang mga kasangkapang ito. Kaya aming isinama ang kabanatang ito tungkol sa mga kasangkapan ng pag-aaral ng Biblia. Kung mayroon ka naman ng mga ito, nais naming matutuhan mo kung paano gamitin ang mga ito sapagkat makatutulong ito sa iyo.

May ilang mga paraan kung paano ka makagagamit ng mga kasangkapang ito. Maaaring bilhin mo ito sa mga Christian Bookstore. Kung hindi mo naman kayang bilhin ang mga aklat na ito, baka maaari kang manghiram ng mga ito. Kung ikaw naman ay nakatira malapit sa isang Bible School, baka maaari kang makagamit ng kanilang library. Maaaring ang isang pastor o kaibigang Cristiano na malapit sa iyo ang tirahan ay mayroong ilan sa mga aklat na ito at payagan kang gamitin ang mga ito.

Ang mga kasangkapan sa pag-aaral ng Biblia ay mahalaga, ngunit hindi maaaring pumalit sa pag-aaral ng Biblia mismo. Gamitin mo lamang ang mga kasangkapang ito pagkatapos mong mapag-aralan ang Salita ng Diyos. Ang mangyayari kung gumamit ka ng mga kasangkapan sa pag-aaral ng Biblia bago ka pa mag-aral ng Biblia mismo ay mai-impluwensyahan ang pag-iisip mo ng mga komentaryo ng tao bago mo pag-aralan ang mga salita ng Diyos. Nakuha noong mga gumawa ng mga komentaryo ng Biblia at iba pang mga kasangkapan sa pag-aaral ang kanilang mga isinulat sa paraan tulad ng ginagawa ng isang mag-aaral: Mula sa Biblia mismo.

Hindi kailangan na umasa ka sa mga pagsasaliksik ng iba. Kung wala kang mga kasangkapan sa pag-aaral ng Biblia, huwag mawalan ng pagasa. Sumasa iyo ang mapanglikhang kapangyarihan ng Espiritu Santo. Siya ang tanging guro na sinugo ng Diyos na papatnubay sa iyo sa buong katotohanan. Higit yan kaysa alin mang kasangkapan sa pag-aaral ng Biblia na ibinigay ng tao. Kung nariyan naman ang mga kasangkapang ito, matututuhan mong gamitin upang tulungan ka sa iyong sariling pag-aaral ng Salita ng Diyos, subalit huwag dumipende sa mga ito. Umasa ka sa kapahayagang mapanglikha ng Espiritu Santo.

KONKORDANSYA NG BIBLIA

Ang isang konkordansya ng Biblia ang nagbibigay ng listahan ng mahahalagang salita, konsepto o parirala ayon sa pasimulang letra. Kung limitado ang iyong pananalapi, ito ang isa sa mga mahahalagang kasangkapan sa pag-aaral ng Biblia na maaari mong bilhin muna.

May dalawang mabubuting mga konkordansya sa Ingles:

Ang Analytical Concordance to the Bible by Robert Young.

At ang Exhaustive Concordance of the Bible by James Strong.

May isang tanging kopya na mabibili sa wikang Tagalog at ito ay “Ang Topikal Na Konkordansya ng Biblia” na inilathala ng OMF Literature Inc. ©1988. Ito ay salin sa Tagalog ni Honorio Rivera mula sa Taopical Bible Concordance na isinaayos ni D. M. Miller.

Ang ilang mga Biblia sa wikang Tagalog ay may konkordansya sa likod, bagamat ito ay limitado. Ito ay ang:

Konkordansya sa likod ng Tagalog Topical Study Bible na inilathala ng Philippine Bible Society sa Manila.

Konkordansya sa likod ng Full Life Study Bible sa wikang Tagalog na nilimbag at inilathala ng Life Publishers International sa Springfield, MO.

Ang konkordansya ay makatutulong sa tatlong paraan:

1. Upang Mahanap Ang Lahat Ng Reperensya Para Sa Isang Salita:

Halimbawa, kung nais mong pag-aralan ang tungkol sa mga anghel, hahanapin mo ang mga salitang “anghel” sa isang konkordansya. Makikita mo ang listahn ng lahat ng lugar sa Biblia na ginamit ang salitang “anghel.” Matutulungan ka nito na makita ang bawat reperensya tungkol sa paksa. Maaari mo ring hanapin ang pangalan ng mga tauhan sa Biblia at gumawa ng isang pag-aaral ng talambuhay na gamit ang konkordansya. Halimbawa, kung hanapin mo ang pangalang “Moises” inilista sa ilalim nito ang lahat ng reperensya na bumabanggit sa pangalan iyan.

Narito ang isang halimbawa, ang salitang “biyaya”:

BIYAYA

ayon sa biyayang tinanggap ninyo sa kanya Deut. 16:17

Biyaya sa mga bundok ay tatamasahin 33:15

Ang biyayang kaloob mo ay kahanga-hangang Awit 16:6

Ibinuhos ang biyaya’t lumaganap sa daigdig 104:13

Ang gawang mabuti ay may biyayang taglay Kaw. 11:18

________________________________________

Sa konkordansyang ginamit, limitado ang mga reperensya sapagkat ang konkordansya ay sa likod ng Biblia nalimbag sa halip na isang hiwalay na aklat. Binanghay ang buong salita at ang mga pangalan ng aklat ng Biblia ay ginamitan ng daglat.

2. Upang Mahanap Ang Isang Tiyak Na Talata o Teksto:

Maaaring ang natandaan mo lamang ay isang salita sa talata ng nais mong hanapin. Gamitin mo ang salita mula sa talata na iyong naaalaala upang hanapin ang talata. Sa pagkakita mo ng salita sa konkordansya, inilista nito ang ibat-ibang mga talata na doo’y napapaloob ang salitang iyong naalaala.

3. Upang Masumpungan Ang Kahulugan Ng Isang Salita: Sa konkordansyang ingles may makikita kang numero sa ilalim ng isang salita. Sa likod naman ng konkordansya ay may dalawang diksyunaryo. Ang isa ay wikang Hebreo na siyang ginamit na wika sa pagsulat ng Lumang Tipan. Ang isa pang diksyunaryo ay sa wikang Griego, ang wika na ginamit sa pagsulat ng Bagong Tipan. Kahit hindi ka marunong ng Hebreo o Griego, magagamit ang mga diksyunaryong ito. Gagamitin lamang ang mga numero sa katapat na talata. At kung ang salitang ito ay ginamit sa Lumang Tipan, tingnan sa diksyunaryong Hebreo. At kung salita namang ginamit sa Bagong Tipan, tingnan sa diksyunaryong Griego. Ipinapakita dito kung paano bigkasin sa mga orihinal na mga wikang Hebreo o Griego, ang mga ugat ng mga salita nito, kung saan ang diin sa pagbigkas ng salita. Ito ay makikita lamang sa Strong’s Concordance. Kahit ang Young’s concordance ay wala nito.

Kung hindi mo maintindihan ang isang salita na ginamit sa Biblia ang paraang ito ng pag-aaral ng salita ay makatutulong sa iyo.

Sa kasalukuyan, ang mga konkordansya sa wikang Tagalog ay walang ganitong mga tulong.

DIKSYUNARYO NG BIBLIA

Ang isang diksyonaryo ng Biblia ay naglilista ng mga salita sa Biblia ayon sa hanay ng alpabeto at ipinaliliwanag ang kahulugan ng bawat salita. Ang isang diksyunaryo ng Biblia ay hindi katulad ng karaniwang diksyunaryo na ginagamit ngayon. Ang isang diksyunaryo ng Biblia ay nagbibigay ng mga kahulugan ng mga salita sa Biblia kung paano ito ginamit sa orihinal na konteksto ng Kasulatan.

MGA AKLAT SA PAG-AARAL NG SALITA

Ang pag-aaral ng salita ay gumagamit ng higit pa sa diksyunaryo ng Biblia sa pagbibigay kahulugan sa mga salitang ginamit sa Biblia. Ang mga aklat sa pag-aaral ng salita ay nagbibigay ng mga salita sa Hebreo at Griego at ang mga ibat-ibang kahulugan na kaugnay ng isang salita. Ang isang aklat sa pag-aaral ng salita ay nagbibigay ng mga reperensya kung saan ginamit ang salita.

Sa kasalukuyan ay wala ring ganitong aklat sa Tagalog na maaaring itumbas sa nasa wikang Ingles.

ENSIKLOPEDYA NG BIBLIA

Ang isang ensiklopedya ng Biblia ay listahan ng mga paksa at mga salita na inihanay ayon sa alpabeto. Ngunit ito ay nagbibigay ng higit pa sa ibinibigay ng isang diksyunaryo ng Biblia. May dagdag na mga pagtalakay kaysa diksyunaryo ng Biblia.

Wala rin sa Tagalog ng ganitong aklat sa kasalukuyan.

KOMENTARYO NG BIBLIA

Ang isang aklat ng komentaryo ay nagbibigay ng mga paliwanag tungkol sa mga Kasulatan sa Biblia. Nagbibigay ito ng komentaryo sa Biblia kada kabanata at kada talata o grupo ng mga talata. Ang isang aklat ng komentaryo ay nakatutulong sa pagpapaliwanag ng mga mahihirap na mga bahagi ng Biblia. Ngunit tandaan: It ay opinyon ng isang tao sa kahulugan ng Kasulatan. Ang mga komentaryo ay opinyon lamang ng mga tao. Kaya mahalaga na pag-aralan mo ang Biblia mismo sa iyong sarili at hindi umasa lamang sa mga komentaryo ng iba.

Maraming uri ng mga komentaryo ng Biblia. Ang ilan ay isang aklat lamang na saklaw ang buong Biblia. Ang iba naman ay isang aklat ng komentaryo sa bawat aklat ng Biblia.

Ang dalawang Bibliang Tagalog na nabanggit sa bandang unahan ng kabanatang ito ay may mga maiikling komentaryo sa ilang mga piling mga talata. Ang mga ito ay tulong sa pag-aaral ninyo ng Biblia.

MGA MAPA NG BIBLIA

Sa likuran ng mga salin sa Tagalog na Biblia na nabanggit, may mga mapa na maaaring gamitin.Ang mapang masusumpungan sa karaniwang mga Bibliang Tagalog ay ginamitan ng tintang itim. Bukod tanging sa Ganap Na Buhay Biblia (Full Life Study Bible) na ang mga mapa ay may ibat-ibang kulay. Mayroon ding mga aklat ng mapa ng Biblia na nabibili sa wikang Ingles.

MGA AKLAT NA NAGHANAY NG MGA PAKSA SA BIBLIA

Ito ang aklat na inayos ang Biblia ayon sa mga pangunahing paksa at sa ilalim nito ay ang mga talata. Sa kasalukuyan ang katumbas nito sa Tagalog ay ang nabanggit na sa ilalim ng konkordansya, “Ang Topikal Na Konkordansya Ng Biblia.

Dagdag dito ay may tulong sa “Indise Ng Mga Paksa” sa Tagalog Topical Study Bible na likha ng Philippine Bible Society at ang Ganap Na Buhay Biblia na likha ng Life Publishers International. Narito ang isang halimbawa mula sa Indise Ng Mga Paksa:

GEDEON

A. Pagkakakilanalan at pagtawag sa kanya bilang hukom

-Pinakabatang anak ni Jooas…………….Huk 6:11, 15

-Tinawag din Jerobaal…………………...Huk 7:1

-Tinawag siya ng isang anghel…………..Huk 6:11-24

MGA HANDBOOK NG BIBLIA

Sa kasalukuyan ay walang handbook ng Biblia sa Tagalog. Sa ingles, ang Handbook ng Biblia ay karaniwang ay isang bolyum na aklat na nagbibigay ng mga buod ng piling impormasyon tungkol sa Biblia. May mga kasamang mga tulong sa kaalaman, mga mapa at tsart, impormasyon tungkol sa panahon ng Biblia, mga buod ng mga aklat ng Biblia. Ibinibigay ng Biblia ang isang pangkalahatang pagtanaw sa Biblia.

INTERNET

Sa wikang Ingles ay maraming mga tulong na makukuha sa Internet, bukod sa mga kurso, maraming tulong sa pag-aaral at dagdag sa pangkalahatng kaalaman sa Biblia at mga kaugnay na mga pakasa nito ang ipinagkakaloob sa Internet. Sa kasalukuyan ang tulad ng kursong ito at iba pa ay nasumpungan ninyo sa Internet.

PANGSARILING-PAGSUSULIT

1. Isulat ang Susing mga Talata na memoryado:

2. Ano ang tatlong pangunahing silbi ng isang konkordansya?

_____________________ ________________________________ ______________________

(Ang mga sagot sa pagsusulit ay nasa katapusan ng huling kabanata ng manwal na ito.)

PARA SA DAGDAG NA PAG-AARAL

IKA-ANIM NA KABANATA

MGA PRINSIPYO NG PAGPAPAKAHULUGAN

MGA LAYUNIN:

Pagkatapos na pagaralan ang kabanatang ito ikaw ay magkakaroon ng kakayahang:

. Isulat ang Susing Talata na memoryado.

. Ipaliwanag ang ibig sabihin ng “gumagamit na matuwid” ng Salita ng Diyos.

. Ilista ang anim na mga alituntunin sa wastong pagpapakahulugan ng Biblia.

. Ibigay ang kahulugan ng bawat isa sa anim na mga alituntuning ito.

. Ibigay ang kahulugan ng kinasihan ang mga salita at ang buong Kasulatan.

SUSING MGA TALATA:

Pagsikapan mong humarap na subok sa Diyos, manggagawang walang anomang ikahihiya, na gumagamit na matuwid ng salita ng katotohanan. (II Timoteo 2:15)

PAMBUNGAD

Basahin muli ang Susing Talata. Ang “gumagamit na matuwid” dito ay kinuha sa mga alituntunin ng Lumang Tipan tungkol sa mga handog na inihahain na ang ibig sabihin ay “putulin ng direcho o tuwid.” Sa Lumang Tipan, kung ang isang tao ay magdala ng hayop upang ihandog para sa kasalanan, ito ay hinahati sa tatlong bahagi. Isang bahagi ay inihahandog sa Diyos. Ang susunod na bahagi ay ibinibigay sa nagdala ng handog. Ang pangatlong bahagi ay ibinibigay sa saserdote. Mula sa ugaling ito nanggaling ang katagang “gumamit na matuwid”. Ang ibig sabihin ay “ibigay ang bahagi na nararapat sa bawat isa.”

Sa pag-aaral ng Biblia, malahaga ang gumamit na matuwid ng Salita ng Diyos. Sa literal na kahulugan ay kapag hinati-hati mo ang Salita ng Diyos, ito ay wasto ang pagkakahati. Ang ibig sabihin ay dapat mong maunawaan kung ano ang sinasabi at para kangino ang sinasabi. Dapat mo ring ibigay ang pagpakahulugan at gamitin ang ibig sabihin nang wasto.

May tatlong pangunahing grupo na dito sinasabi ang mga Salita. Ito ay inilista sa I Corinto 10:32:

Huwag kayong magbigay ng dahilang ikatitisod, sa mga Judio man, sa mga Griego man, o sa Iglesia man ng Diyos. (I Corinto 10:32)

Ang lahat ng mga Kasulatan ay ibinigay PARA sa atin ngunit hindi lahat ng talata ang nakatukoy SA atin. Halimbawa, sinabi ng Diyos kay Noe na gumawa siya ng isang daong. Ang ilan sa bahagi ng Biblia ay nakatuon sa mga Judio. Ang ibang bahagi naman ay nakatuon sa Iglesia (ang lahat ng mga tunay na mananampalataya ni Jesu-Cristo).

Upang masumpungan mo ang tunay na kahulugan ng Biblia, dapat mong matutuhang pagpaparti-partihin ito nang wasto. Ang ibang salita rito ay “pagpapakahulugan” na ang ibig sabihin ay ibigay ang wastong kahulugan ng isang bagay. Dapat mong matutuhan kung paano ka makasumpong ng wastong kahulugan para sa bawat Kasulatan. Ipinakita ni Jesus sa mga lider ng relihiyon nuong Kaniyang panahon:

…Nangagkakamali kayo, sa hindi pagkaalam ng mga kasulatan, ni ng kapangyarihan man ng Diyos. (Mateo 22:29)

Ang kamaliang espirituwal ay bunga ng hindi pagkakakilala sa Salita ng Diyos. May mga tiyak na mga prinsipyo na dapat mong sundin upang wastong maibigay ang kahulugan ng Biblia. May anim na saligang alituntunin para sa pagkakahulugan ng Biblia na tumutulong na “magamit na matuwid” ang Salita ng Diyos.

ANG TUNTUNIN NG AWTORIDAD NG DIYOS

Ang ibig sabihin ng tuntunin ng awtoridad ng Diyos ay dapat nating tanggapin ang Biblia bilang siyang sukdulang awtoridad. Sumasampalataya tayo na ang buong Biblia ay kinasihan ng Diyos, mula sa Genesis hanggang Apocalipsis:

Ang lahat ng mga kasulatan na kinasihan ng Diyos ay mapapakinabangan din naman sa pagtuturo, sa pasansala, sa pagsaway, sa ikatututo na nasa katuwiran.

(II Timoteo 3:16)

Sapagkat hindi sa kalooban ng tao dumating ang hula kailanman: kundi ang mga tao ay nagsalita buhat sa Diyos, na nangaudyokan ng Espiritu Santo. (II Pedro 1:21)

May dalawang uri ng pagkasi: Kinasihang mga salita at kinasihang buo.

Ang ibig sabihin ng kinasihan ang mga salita ay bawat salita sa orihinal na kasulatan ay kinasihan ng Diyos. Ang ibig namang sabihin ng kinasihang buo ay ang buong Kasulatan ay kinasihan at hindi lamang mga bahagi nito. Bawat bahagi ng Biblia ay kinasihan.

Kung ating tanggapin ang tuntunin ng awtoridad ng Diyos, hindi magkakaroon ng salungatan ang Biblia, kasaysayan o ang siyensya. Kung mayroong waring salungatan ay sapagkat:

1. Hindi natin tunay na naunawaan ang siyensya o ang kasaysayan.

o kaya…

2. Ang kasalukuyang kaalaman ng siyensya ay hindi tumpak. Kung mayroong salungatan na maliwanag, ang Biblia ang mananaig na sukdulang awtoridad dahil sa ito ang kinasihan ng Diyos na Salita Niya. Sa nakaraan, kung waring may salungatan ang Biblia, kasaysayan at siyensya, hindi nagtatagal at napatutunayan na ang Biblia ay tama.

ANG TUNTUNIN NG LITERAL NA PAGKAKAHULUGAN

Ang ibig sabihin ng pagkahulugan sa Biblia ng literal ay sumasampalataya ka kung ano ang sinabi ng Biblia yaon ang ibig sabihin nito. Laging ibigay ang pakahulugang literal ng Biblia malibang maliwanag na iba ang isinasaad ng konteksto. Nang sabihin ng Biblia na ang Israel ay tumawid sa Ilog ng Jordan sa tuyong lupa, literal mong tanggapin na gayon nga. Nang sabihin ng Biblia na ang mga pader ng Jerico ay bumagsak, tanggapin mo kung paano ito itinala ng Espiritu Santo.

Ang Biblia ay naglalaman din ng mga “types.” Ilang mga tao, lugar, o pangyayari, bagamat tunay nga ay kumakatawan din sa isang bagay na mangyayari sa hinaharap. Ang Ika-Dalamput- Isang Kabanata ng kursong ito ang tutulong sa iyo na kilanlin ito.

Ang mga simbulo o sagisag ay ginamit din sa Biblia. Ang isang sagisag o simbulo ay may kahulugan na higit pa sa karaniwang dala nito. Halimbawa, sa Marcos 14:22 ang alak ay ginamit bilang simbulo ng dugo ng Panginoong Jesu-Cristo. (Hindi sila umiinom talaga ng dugo.) Ang mga simbulo ay madalas ginagamit sa mga hula sa Biblia. Halimbawa, ang malaking rebulto o imahen na napanaginip ni Nebuchadnezzar sa aklat ni Daniel ay may sinasagisag. Bawat bahagi ng imahen ay kumakatawan sa isang darating na kaharian sa sanglibutan (Daniel 2). Karaniwan ng ipinaliliwanag ng Biblia ang simbulo kung ginagamit ito. Halimbawa, ang paliwanag o pagkahulugan ni Daniel sa simbulo ng imahen ay natala sa Daniel 2:31-45.

Si Jesus ay madalas gumamit ng mga talinhaga nang Siya ay nagturo. Ang talinhaga ay isang kasaysayan na isinaysay para sa hangarin na ilarawan ang isang katotohanang espirituwal. Kailanman si Jesus ay gumamit ng talinhaga ito ay laging binabanggit sa Biblia. Kung hindi sinabing talinhaga ang kasaysayan ay walang ibang pakahulugan kundi kung ano ang tunay na pangyayari.

ANG TUNTUNIN NG PAGTUTURING SA KONTEKSTO

Bawat talata sa Biblia ay kailangang pag-aralan ayon sa konteksto nito. Ang ibig sabihin ay ito ay dapat mapag-aralan kaugnay ng mga talata bago ito at ang mga talata pagkatapos nito, at gayon din kaugnay ng buong Biblia. Maraming mga kulto at maling doktrina ang nabuo sapagkat ang mga talata o bahagi ng talata ay inihiwalay sa konteksto nito.

Halimbawa, sinasabi ng Biblia na walang Diyos. Alam mo ba iyan? Makikita mo ito sa Awit 14:1. Dito mismo ay sinabi “walang Diyos.” Ngunit kung basahin natin ang buong bahagi narito ang ating makikita:

Ang mangmang ay nagsabi sa kaniyang puso, walang Diyos. (Awit 14:1)

Ang kompletong talata sa kaniyang konteksto ay kaiba sa kahulugan kaysa sa bahagi lamang na inihiwalay mula sa konteksto.

Upang mapag-aralan ang isang talata sa kaniyang konteksto itanong ang mga sumusunod na tanong:

1. Sino Ang Nagsasalita O Sumusulat?

Bagama’t ang buong Biblia ay Salita ng Diyos, ibat-ibang mga tao ang ginamit sa pagsulat at pagsasalita nito.

2. Ano Ang Sinasabi?

Ibigay ang buod ng mga pangunahing isipan kung ano ang sinasabi ng tagapagsalita o manunulat.

3. Sino Ang Tinutukoy Ng Sinasabi?

Israel? Ang mga bansang Hentil? Ang Iglesia? Isang tiyak na tao?

4. Bakit Ito Sinabi?

Ano ang hangarin sa bahagi ng mga talata? Ang Biblia mismo ang nagsasabi ng mga hangarin para sa ilang mga aklat at mga bahagi:

Gumawa rin nga si Jesus ng iba’t ibang maraming tanda sa harap ng Kaniyang mga alagad, na hindi nangasusulat sa aklat na ito.

Ngunit ang mga ito ay nangasulat, upang kayo’y magsisampalataya na si Jesus ay ang Cristo, ang anak ng Diyos; at sa inyong pagsampalataya ay magkaroon kayo ng buhay sa Kaniyang pangalan. (Juan 20:30-31)

Para sa ilang bahagi ng Kasulatan ang dahilan sa pagkasulat ay hindi gaanong maliwanag na nabanggit. Dapat mong lalong suriin ang konteksto upang matukoy kung bakit ang mensahe ay natala.

5. Kailan Ito Sinabi?

Ang panahon at pangyayari ng ilang mga kasulatan ay tumutulong sa atin na maunawaan ang kahulugan. Halimbawa, kung mayroong kalituhan sa mga gawain ng iglesia sa Corinto, sumulat si Pablo na tanging bahagi ng kasulatan. Sinabi niya sa mga babae na manahimik sa iglesia. Ang ibig bang sabihin nito ay hindi maaaring manalangin, umawit, magturo, o sumamba ang mga babae sa iglesia?

Upang masumpungan natin ang sagot, dapat nating suriin kung kailan, bakit, at sino ang tinutukoy ng sinabi. Sa gawain sa iglesia ng mga Judio, ang mga lalake ay nakaupo sa isang hilera sa isang panig ng gusali at ang mga babae naman ay sa kabila. Ang mga kababaihan sa Corinto ay inaabala ang gawain sa pamamagitan ng pagsigaw ng mga tanong sa kanilang mga asawa sa kabilang hanay. Ito ang pangyayari na kinailangang sumulat si Pablo:

Ang mga babae ay magsitahimik sa mga iglesia: sapagkat sila’y walang kapahintulutang mangagsalita; kundi sila’y pasakop, gaya naman ng sinasabi ng kautusan. (I Corinto 14:34)

Ang pagbibigay kahulugan sa isang bahagi ng Kasulatan sa konteksto nito ay tumutulong na ipaliwanag ang kahulugan ng buong bahagi. Ang paghihiwalay ng talata mula sa kaniyang konteksto ay maaaring magbunga ng maling pagkahulugan. Ang isang magandang halimbawa nito ay ang talinhaga ng manghahasik sa Mateo 13:19. Kung patuloy mong babasahin ang konteksto, ang talinhaga ay binigyang kahulugan sa talatang 18-23. Sa maraming mga katulad na kaso ang Biblia mismo ang nagpapakahulugan sa konteksto. Kaya nga mahalaga ang pagtuturing sa konteksto.

ANG TUNTUNIN NG UNANG PAGKABANGGIT

Ang tuntunin ng unang pagkabanggit ay ganito: Sa unang pagkakataon na ang isang salita, o grupo ng mga salita, o bagay, o pangyayari ay nabanggit sa Biblia, nagbibigay ito ng susi sa kahulugan nito kahit saan ito mabanggit uli.

Halimbawa, sa Genesis 3 may unang pagbanggit ng dahon ng puno ng igos. Dito, ginamit ni Adam ang mga dahon ng igos upang sikaping takpan ang kaniyang kahubaran at pagkakasala sa pamamagitan ng kaniyang sariling sikap. Ang mga dahon ng igos ay nagsasaad ng pangsariling katuwiran, pagtanggi sa lunas ng Diyos, at isang pagsisikap na bigyang katuwiran ang sarili sa harap ng Diyos.

Ito ang ibig sabihin ng mga dahon ng puno ng igos saan man sa Biblia ito mabanggit pagkatapos nito. Halimbawa, ang huling pagkakataon na binanggit ni Jesus ang tungkol sa mga dahon ng igos ay sa Mateo 21 at Marcos 11 at 13. Narito nakita natin ang puno ng igos na puro dahon ngunit walang bunga. Isinumpa ito ni Jesus at ito ay nalanta o natuyo. Upang maunawaan natin ang hakbang na ito kailangan nating matandaan ang tuntunin ng unang pagkabanggit. At bumalik tayo sa Genesis 3. Ang mga dahon ng igos ay kumakatawan sa pagtanggi ng tao sa mga lunas ng Diyos at isang makasariling pagsisikap na bigyang katuwiran ang sarili. Ang puno ng igos ay kumakatawan sa pangsariling katuwiran ng bansang Israel na tumanggi kay Jesus. Tinanggihan Siya bilang Hari at ayaw tanggapin ang Kaniyang plano ng kaligtasan mula sa kasalanan. Sinikap nilang maging matuwid sa pamamagitan ng kanilang sariling sikap.

ANG TUNTUNIN NG PAGUULIT

Ang buong Biblia ay kinasihan ng Diyos. Walang bahagi ang Biblia na hindi kailangan. Ang bawat salita ay kinasihan ng Diyos at kailangan. Dahil dito, kung mayroong inuulit sa Kasulatan ito ay para bigyan ng tanging diin. Ang ibig sabihin ay may tanging kahalagahan ang katotohanan kaya kailangan ito ay ulitin.

Inilarawan ng Juan 3 ang tuntuning ito. Sinabi ni Jesus kay Nicodemo ang kahalagahan ng karanasang kapanganakang muli na inulit Niya ito ng tatlong beses:

…Maliban na ang tao’y ipanganak na muli, ay hindi siya makakakita ng kaharian ng Diyos. (Juan 3:3)

...Maliban na ang tao’y ipanganak ng tubig at ng Espiritu, ay hindi siya makapapasok sa kaharian ng Diyos. (Juan 3:5)

Huwag kang magtaka sa Aking sinabi sa iyo, Kinakailangan ngang kayo’y ipanganak na muli. (Juan 3:7)

Tandaan: Kailanman inulit ng Biblia, ito ang paraan ng Espiritu Santo ng pagsasabi “Huminto ka at tingnan mong mabuti ito.”

ANG TUNTUNIN NG KABUUANG KAPAHAYAGAN

Ang tuntuning ito ay binanggit mismo sa Biblia:

Na maalaman muna ito, na alin mang hula ng kasulatan ay hindi nagbuhat sa sariling pagpapaliwanag.

Sapagkat hindi sa kalooban ng tao dumating ang hula kailanman: kundi ang mga tao ay nagsalita buhat sa Diyos, na nagaudyokan ng Espiritu Santo.

(II Pedro 1: 20-21)

Ang tuntunin ng magkakasanib na kapahayagan ay ito: Ang buong katotohanan ng Salita ng Diyos tungkol sa anomang paksa ay hindi dapat magmula lamang sa isang bahagi nito. Ang kabuuang kapahayagan ng lahat ng sinasabi ng Biblia tungkol sa katotohanan yaon ay dapat ituring o isama. Ito ang dahilan kung bakit tinawag na tuntunin ng “kabuuang” kapahayagan.

Hindi mo maaaring ibatay ang iyong doktrina , pagtuturo, o paniniwala sa ilang mga hiwalay na mga talata tungkol sa isang paksa. Dapat kang magpatuloy ng pag-aaral hanggang ang pagpapakahulugan ay sangayon sa kabuuan ng mga Kasulatan.

PANGSARILING PAGSUSULIT

1. Isulat ang Susing mga Talata na memoryado:

2. Ano ang ibig sabihin ng “ gumagamit na matuwid” ng Salita ng katotohanan?

3. Ano ang ibig sabihin ng kinasihan ng Diyos ang “salita” sa Biblia?

4. Ano ang ibig sabihin ng kinasihan ng Diyos ang “buong” Biblia?

5. Ilista ang bawat tuntunin ng pagkakahulugan na tinalakay sa kabanatang ito. Pagkatapos ng bawat tuntunin ipaliwanag nang maikli ang ibig sabihin:

Tuntunin 1:_____________________________ Ang ibig sabihin:_________________________

Tuntunin 2: ____________________________ Ang ibig sabihin:_________________________

Tuntunin 3: ____________________________ Ang ibig sabihin: _________________________

Tuntunin 4: ____________________________ Ang ibig sabihin: _________________________

Tuntunin 5: ____________________________ Ang ibig sabihin: _________________________

Tuntunin 6: ____________________________ Ang ibig sabihin: _________________________

(Ang mga sagot sa pagsusulit ay nasa katapusan ng huling kabanata ng manwal na ito.)

PARA SA DAGDAG NA PAG-AARAL

May ilang mga bahagi sa Biblia na pinagtitibay ang pagkasi ng Diyos sa Salita ng Diyos. Tingnan ang bawat talata o mga talata sa inyong Biblia at ibigay ang buod:

Kasulatan Buod

Hebreo 1:1 ________________________________________

________________________________________

I Tesalonica 2:13 ________________________________________

________________________________________

II Timoteo 3:16 ________________________________________

________________________________________

I Corinto 14:37 ________________________________________

________________________________________

I Corinto 2: 7-13 ________________________________________

________________________________________

I Corinto 11:23 ________________________________________

________________________________________

Galacia 1:11,12,16,20 ________________________________________

________________________________________

Efeso 3:1-10 ________________________________________

________________________________________

I Pedro 1:10,11,21 ________________________________________

________________________________________

II Pedro 3:16 ________________________________________

________________________________________

IKA-PITONG KABANATA

MGA BATAYAN SA KASAYSAYAN NG BIBLIA

MGA LAYUNIN:

Pagkatapos na pagaralan ang kabanatang ito ikaw ay magkakaroon ng kakayahang:

. Isulat ang Susing Talata na memoryado.

. Tukuyin ang mga pangunahing mga panahon ng kasaysayan ng Biblia.

. Ilarawan ang pangaraw-araw na buhay sa mga panahon ng Biblia.

. Ibigay ang kahulugan ng arkeologo ng Biblia.

SUSING MGA TALATA:

Nang una’y nakaunawa ako sa Iyong mga patotoo, Na Iyong pinamalagi magpakailan man. (Awit 119:152)

PAMBUNGAD

Ang bawat bahagi ng Biblia ay naganap sa isang tiyak na panahon sa kasaysayan at sa isang tiyak na mga kaugalian. Ang wastong pagkaunawa ng isang bahagi ay madalas kaugnay ng mga bagay na ito. Ibinibigay ng kabanatang ito ang isang maikling buod ng kasaysayan ng Biblia at ipinaliliwanag ang mga detalye ng pangaraw-araw na buhay sa mga panahon ng Biblia.

ANG PAGKAKASUNOD-SUNOD NG KASAYSAYAN

Ang pagkakasunod-sunod ng kasaysayan ay nagsasaad kung kailan naganap ang isang pangyayari sa nakaraan. Ang ibig sabihin ng “pagkakasunod-sunod” ay hanay o ayon sa pangyayari. Ang pagkakasunod-sunod ng kasaysayan ay inaayos ang mga kaganapan sa nakaraan ayon sa pagkakasunod-sunod nito.

Sa malaking bahagi ng daigdig ang pagtuturing ng panahon ay nahahati sa dalawang pangunahing bahagi. Ang dalawang bahaging ito ay ginagamitan ng dalawang letra pagkatapos na banggitin ang numero ng taon:

B.C. Ang ibig sabihin ng mga numero na ginagamit na kasama ng dalawang mga

letrang ito ay pangyayari na naganap bago isinilang si Cristo.

A.D. Ang ibig sabihin ng mga numero na ginagamit na kasama ng dalawang letrang ito

ay pangyayari na naganap pagkatapos isilang si Cristo.

Kung sabihin natin na may nangyari noong 250 B.C. , ang ibig sabihin ay naganap ito 250 mga taon bago pa isinilang si Cristo. Kung sabihin natin na may nangyari noong 700 A.D., ang ibig sabihin ay naganap ito 700 mga taon pagkatapos isinilang si Cristo. Kung ang numero ay may B.C. pagkatapos nito, ang mas mataas na numero ay mas naunang petsa. Kung ang numero naman ay may A.D. pagkatapos nito, ang mas mataas na numero ang mas bagong petsa.

Ang tsart sa ibaba ay makatutulong sa iyo na maunawaan ito:

May ilang mga paraan upang malaman natin ang pagkakasunod-sunod ng mga pangyayari sa kasaysayan ng Biblia:

1. Ang Biblia mismo ang nagbibigay ng mga petsa ng ilang mga pangyayari.

2. Ang mga unang tala ng mga manunulat ng kasaysayan ay nagbigay ng mga petsa.

3. Sa pamamagitan ng arkeologo, na ito ay pag-aaral ng mga antigong panahon. Ito ay isang maayos na pag-aaral ng mga lumipas na panahon sa pamamagitan ng mga labi ng kanilang mga sibilisasyon. Ang arkeologo ng Biblia ay ang pag-aaral ng mga labi na nasumpungan sa mga lupain ng Biblia. Ang ilan sa mga kasaysayang natala ng Biblia ay nakamit sa pamamagitan ng paglalagay ng tamang mga petsa sa mga labing ito.

ANG PAGKAKASUNOD-SUNOD NG KASAYASAYAN NG BIBLIA

Ang pagkakasunod-sunod na kasaysayan ng Biblia ay madaling mahahati sa labing dalawang pangunahin mga panahon. Ang Unang Tsart ay nagpapakita ng mga pangunahing panahon ng pagkakasunod-sunod ng Biblia. Tingan ang Ikalawang Kolum sa tsart. Ipinakikita nito ang labing dalawang mga panahon ng kasaysayan sa Biblia na nagsimula sa “Paglalang hanggang kay Abraham” at nagtatapos sa “Paglaganap Ng Ebanghelyo.”

Ang Una at Ikalawang mga Kolum ay nagpapakita kung kailan nasulat ang mga aklat ng Biblia. Pansinin na sa pagitan ng Luma at Bagong Tipan ay may panahon na 386 na mga taon na noon ay walang aklat na nasulat. Balikan ninyo ang pagkakasunod-sunod na ito sa inyong pag-aaral ng Biblia. Tutulungan ka na matukoy kung kailan naganap ang mga pangyayari:

Unang Tsart Ang Pagkakasunod-sunod Ng Kasaysayan Ng Biblia

Isa Dalawa Tatlo

GENESIS 1. Pagkalalang hanggang kay Abraham

2. Abraham hanggang kay Moises

EXODO

LEVITICO 3. Ang Paglabas o Exodo

BILANG

DEUTERONOMIO

JOSUE 4. Ang Pagsakop

MGA HUKOM 5. Ang Mga Hukom

RUTH

6. Ang Kaharian JOB

AWIT

KAWIKAAN

ECLESIASTES

AWIT NG MGA AWIT

I SAMUEL ISAIAS

II SAMUEL JEREMIAS

MGA PANAGHOY

I MGA HARI EZEKIEL

II MGA HARI DANIEL

OSEAS

JOEL

AMOS

I CRONICA 7. Dalawang kaharian OBADIAS

II CRONICA 8. Juda na lamang JONAS

MIKAS

NAHUM

HABACUC

9. Ang pagkabihag ZEFANIAS

EZRA

NEHEMIAS HAGAI

MALAKIAS 10. Ang Pagbabalik ZACARIAS

(Unang Tsart, Karugtong)

Sa Pagitan Ng Dalawang Tipan

Isa Dalawa Tatlo

MATEO

MARCOS 11. Buhay ni Cristo

LUCAS

JUAN

ROMA

I AT II CORINTO

GALACIA

EFESO

FILIPOS

COLOSAS

I AT II TESALONICA

GAWA 12. Paglaganap ng Ebanghelyo I AT II TIMOTEO

FILEMON

TITO

HEBREO

SANTIAGO

I AT II PEDRO

I,II,III JUAN

JUDAS

APOCALIPSIS

Ngayon basahin ang mga paglalarawan ng mga pangunahing pangyayari na naganap sa loob ng 12 mga panahon sa kasaysayan sa Biblia:

1. Paglalang hanggang kay Abraham (Mula paglalang hanggang 2000 B.C. ):

Ang paglalang sa sansinukob, ang pagbagsak ng tao sa kasalanan, ang pagpatay ni Cain kay Abel, Noe, at ang pagbaha, ang Tore ng Babel ang ilan sa mga pangunahing pangyayari sa Biblia sa panahong ito.

2. Abraham hanggang kay Moises (200-1500 B.C.):

Ang panahong ito ay sumasaklaw sa humigit kumulang na 500 mga taon. Ang mga karanasan ng isang tao, si Abraham, at ang kaniyang mga supling ang siyang pinagtuunan ng panahong ito. Mula kay Abraham itindig ng Diyos ang bansang Israel na sa pamamagitan nito ay ninais Niyang ihayag ang Kaniyang sarili sa mga bansa ng sanglibutan. Kabilang sa panahong ito ang mga kasaysayan ni Isaac, ang anak ni Abraham, at si Jacob na anak ni Isaac. Nagtapos ang panahong ito sa kasaysayan ni Jose, anak ni Jacob na ipinagbili sa pagkaalipin sa Egipto at naging isang dakilang lider. Hindi nagtagal at sumama na si Jacob at ang kaniyang pamilya kay Jose sa Egipto.

3. Ang Paglabas o Exodo (1500 hanggang 1400 B.C.):

Sa pagitan ng pagtatapos ng Genesis at ang pagsisimula ng Exodo ay may humigit kumulang na 100 taon na lumipas. Ang pamilya ni Jacob ay dumami na hanggang maging isang bayan ng Israel sa panahong ito. Nangamba ang mga Egipcio sa pagdami ng mga Israelita kaya ginawa silang mga alipin. Itinindig si Moises at sa ilalim ng kaniyang pangunguna ang mga Israelita ay mahimalang nakaalis sa Egipto. Pagkatapos ng mga isang taon sa bundok ng Sinai, sila ay nagpaikot-ikot sa ilang sa loob ng 38 mga taon. Nagtapos ang panahong ito sa pagkamatay ni Moises at ang pangunguna sa Israel ay napunta kay Josue.

4. Ang Pagsakop Sa Canaan (1400-1450 B.C.):

Sa panahong ito pinagunahan ni Josue ang Israel papasok sa Canaan upang sakupin at angkinin ang lupaing ipinangako sa kanila ng Diyos. Pagkatapos matalo ang mga tao ng lupain na hindi kumikilala sa tunay na Diyos, ang lupain ay pinaghati-hati sa mga tribo ng Israel. Ang panahong ito na mga 10 taon ay natala sa aklat ni Josue.

5. Ang Mga Hukom (1450-1102 B.C.):

Ito ang panahon na ang Diyos ay nagtindig ng mga hukom upang mamahala sa bayan ng Israel. Ito ay madilim na panahon sa kasaysayan ng Israel sapagkat ito ay panahon ng pagbagsak ng kanilang espirituwal na buhay. Mga 348 taon ang itinagal ng panahong ito.

6. Ang Kaharian (1102-982 B.C.):

Si Samuel na siyang huling hukom ng Israel ang nagtatag ng Kaharian ng Israel at pinahiran ng langis si Saul upang maging hari. Tatlong mga hari, si Saul, David, at Solomon ay naghari ng mga 40 taon bawat isa. Sa panahong ito nakamit ng bansang Israel ang rurok ng kabantugan sa kanilang kasaysayan. Ang pamahalaan ay natatag nang matibay at lumaganap pa ang mga hangganan ng Israel. Ang kasaysayan ng panahong ito ay natala, gayon din ang tatlong mga sumunod pang panahon sa I at II Samuel, I at II Mga Hari, at I at II Cronica. Ang panahon ng kaharian ay tumagal ng 120 mga taon at pagkatapos ay nahati ang kaharian.

7. Ang Dalawang Kaharian (982-722 B.C.):

Nang ang masamang anak ni Solomon, si Rehoboam ang naghari, ang mga tribo sa Hilaga ay nag-alsa. Nagtayo sila ng hiwalay na kaharian ng Israel. Ang kaharian sa timog ang nakilala bilang Kaharian ng Juda. Mga 259 na mga taon na ang Israel ay nahati sa dalawang kaharian.

8. Ang Juda na lamang (722-587 B.C.):

Ang Israel, ang Kaharian sa Hilaga, ay nabihag ng mg taga Asiria noong 722 B.C. Ang mga tao ay dinalang bihag sa Asiria. Pagkatapos ng pagbagsak ng Israel, ang Kaharian sa timog ng Juda ay tumagal ng 135 mga taon. Ang mga hari ng Juda ay nagpakita ng higit na katapatan sa Diyos at ang mga tao ay hindi gaanong nagumon sa kasalanan.

9. Ang Pagkabihag (587-538 B.C.):

Sa kabila ng mga babala ng mga propeta, ang Juda ay nabaon sa kasalanan hanggang ipinahintulot ng Diyos na masakop sila ni Nebuchadnezar at dinalang bihag sa Babilonia. Ang lungsod ng Jerusalem ay winasak at ang bayan ng Diyos na ilang daan taon ang nakalilipas ay mahimalang tumawid ng Ilog ng Jordan, ngayon ay lumisan na naka tanikala.

10. Ang Pagbabalik (538-391 B.C.):

Nang ang isang hari na nagngangalang Ciro ay naging tagapamahala ng Babilonia, pinayagan niya na ang bayan ng Diyos ay makabalik at maitayong muli ang Jerusalem at ang kanilang templo ng pagsamba. Si Zerubabel ang naguna sa mga bumalik upang manirahan muli sa lupang pangako. Ang tala ng panahong ito ay masusumpungan sa mga aklat ng Ezra, Nehemias, at Esther. Ang panahong ito ng pagbabalik ay tumagal ng 147 mga taon.

Sa Pagitan Ng Mga Tipan (391-5 B.C.):

Ang Lumang Tipan ay nagtapos sa pagkakatatag muli ng bayan ng Diyos, ang Israel, sa Canaan. Pagkatapos ay may 400 mga taon sa pagitan ng Luma at Bagong Tipan. Walang aklat ng Biblia na nasulat sa panahong ito kaya ang mga impormasyon tungkol sa panahong ito ay galing sa mga sulat ng iba.

Sa panahong ito ang Palestina ay pinamahalaan ng Persia (536-333 B.C.), mga Griego (333-323 B.C.), Mga Egipcio (323-204 B.C.), mga Siro (204-165 B.C.), mga Macabeo (165-63 B.C.), at Roma (63 B.C. hanggang sa panahon ni Cristo).

11. Ang Buhay Ni Cristo (5 B.C. hanggang 28 A.D.):

Pagkalipas ng 400 mga taon, itinindig ng Diyos si Juan Bautista upang ihanda ang daan sa pagdating ni Jesu-Cristo. Si Jesus ang magiging Tagpagligtas ng makasalanang sangkatauhan. Ang pangako ng planong ito ng kaligtasan ay unang ginawa sa halamanan ng Eden noong ang tao ay unang magkasala (Genesis 3:15). Mahimalang isinilang si Jesus ng isang birhen, inihayag ang Kaniyang sarili sa Israel bilang Mesias, tinanggihan, ipinako sa krus para sa kasalanan ng buong sangkatauhan, at binuhay na maguli ng kapangyarihan ng Diyos. Itinala ni Mateo, Marcos, Lucas, at Juan ang panahong ito na pumaloob sa 33 mga taon.

12. Ang Paglaganap Ng Ebanghelyo (28-100 A.D.):

Ang panahong ito ang sumasaklaw sa mga pangyayari pagkatapos ng pagbabalik ni Cristo sa langit pagkatapos ng Kaniyang pagkabuhay na maguli. Itinala nito ang paglaganap ng Ebanghelyo mula sa Jerusalem, sa Judea, sa Samaria at sa buong daigdig.

Ikalawang Tsart Mga Hukom Ng Israel

May tinutukoy na maraming mga pangyayari sa Lumang Tipan na naganap noong ang Israel ay pinamahalaan ng mga Hukom. Ang mga Hukom ang namahala bago pa nagkaroon ng mga hari ang Israel. Ang mga kasaysayan ng mga hukom ay natala sa aklat ng Mga Hukom. Gamitin ang tsart na ito upang tulungan kang matukoy ang mga pangyayari na naganap noong panahon ng mga hukom:

Reperensya Pangalan Petsa B.C. Bilang ng Taon

Hukom 3:7-11 Othoniel 1400-1360 40

Hukom 3:12-21 Aod 1360-1280 80

Hukom 3:12-31 Samgar 1280 1

Hukom 4-5 Debora 1280-1240 40

Hukom 6-8:32 Gedeon 1240-1200 40

Hukom 9 Abimelech 1200-1197 3

Hukom 10:1-2 Tola 1197-1174 23

Hukom 10:3-5 Jair 1174-1152 22

Hukom 10:6-12 Jephte 1152-1146 6

Hukom 12:6-10 Ibzan 1146-1138 8

Hukom 12: 11 Elon 1138-1128 10

Hukom 12:13 Abdon 1128-1121 7

Hukom 13-16 Samson 1121-1101 20

Ikatlong Tsart: Mga Hari Ng Israel at Juda

Maraming mga pangyayari sa Lumang Tipan ay binanggit na naganap noong naghari ang ibat-ibang mga hari sa Israel at Juda. Ang tsart na ito ay tutulong sa iyo upang malaman mo ang mga petsa kung kailan ito mga naghari.

Mga Hari Ng Israel:

Pangalan Ng Hari Tagal Ng Paghahari Petsa B.C. Reperensya

Bilang Ng Taon

Jeroboam I 22 976-954 I Hari 11:26-14:20

Nadab 2 954-953 I Hari 15:25-28

Baasa 24 953-930 I Hari 15:27-16:7

Ela 2 930-929 I Hari 16:6-14

Zimri (7 araw) 929 I Hari 16:9-20

Omri 12 929-918 I Hari 16:15-28

Achab 21 918-898 I Hari 16:28-22:40

Ochozias 1 898-897 I Hari 22:40-

II Hari 1:18

Joram 11 897-885 II Hari 3:1-9:25

Jehu 28 885-857 II Hari 9:1-10:36

Joachaz 16 857-841 II Hari 13: 1-9

Joas 16 841-825 II Hari 13:10-14:16

Jeroboam II 40 825-773 II Hari 14:23-29

Zacharias ½ 773-772 II Hari 14:29-15:12

Sallum (1 buwan) 772 II Hari 15:10-15

Manahem 10 772-762 II Hari 15:14-22

Pekaia 2 762-760 II Hari 15:22-26

Peka 20 760-730 II Hari 15:27-31

Oseas 9 730-721 II Hari 15:30-17:6

Mga Hari Ng Juda:

Pangalan Ng Hari Tagal Ng Paghahari Petsa B.C. Reperensya

Bilang Ng Taon

Roboam 17 976-959 I Hari 11:42-14:31

Abiam 3 959-996 I Hari 14:31-15:8

Asa 41 956-915 I Hari 15:8-24

Josaphat 25 915-893 I Hari 22:41-50

Joram 8 893-886 II Hari 8:16-24

Ochozias 1 886-885 II Hari 8:24-9:29

Athalia 6 885-879 II Hari 11:1-20

Joas 40 879-840 II Hari 11:1-12:21

Amazias 29 840-811 II Hari 14:1-20

Azarias (Uzzias) 52 811-759 II hari 15:1-7

Jotham 18 759-743 II Hari 15:32-38

Achaz 19 743-727 II Hari 16:1-20

Ezekias 29 727-698 II Hari 18:1-20:21

Manases 55 698-643 II Hari 21:1-18

Amon 2 643-640 II Hari 21:19-26

Josias 31 640-609 II Hari 22:1-23:30

Joachaz (3 buwan) 609 II Hari 23:31-33

Joacim 11 609-597 II Hari 23:34-24:5

Joachin (3 buwan) 597 II Hari 24:6-16

Sedecias 11 597 II hari 24:17-25:30

Ika-apat na Tsart: Mga Propeta ng Lumang Tipan

Pangalan Ng Propeta Nanghula Sa Petsa

Jonas Asiria Bago Pagkabihag (800-650)

Nahum Asiria Bago Pagkabihag (800-650)

Obadias Edom Bago Pagkabihag (800)

Oseas Israel Bago Pagkabihag (750)

Amos Israel Bago Pagkabihag (750)

Isaias/Jeremias Juda Bago Pagkabihag (800-606)

Jeremias/Panaghoy Juda Bago Pagkabihag (800-606)

Joel Juda Bago Pagkabihag (800-606)

Mikas Juda Bago Pagkabihag (800-606)

Habacuc Juda Bago Pagkabihag (800-606)

Zefanias Juda Bago Pagkabihag (800-606)

Ezekiel Juda Habang Bihag (606-536)

Daniel Juda Habang Bihag (606-536)

Hagai Juda Pagkatapos Ng Bihag (536-400)

Zacarias Juda Pagkatapos Ng Bihag (536-400)

Malakias Juda Pagkatapos Ng Bihag (536-400)

BUHAY SA PANAHON NG BIBLIA

Ang Biblia, mga mananalaysay, at pag-aaral ng arkeologo ay nagbigay ng mga kaalaman sa buhay pangaraw-araw ng bayang ng Israel sa panahon ng Biblia. Bago sila napunta sa Egipto, ang mga Israelita ay tumira sa mga tolda. Sila ay palipat-lipat na kasama ang kanilang mga kawan at ibang alagang hayop na naghahanap ng sariwang pastulan at tubig.

Pagkatapos nilang lumabas sa Egipto (exodo) at ang mga taon ng paglalakbay sa ilang, ang Israel ay nanahan sa lupang pangako ng Canaan. Mula sa panahong yaon ang buhay ng karaniwang tao ay hindi gaanong nagbago sa paglipas ng panahon.

Ang mga lalaking maralita ay gumawa alin sa dalawa, sa bukid o ibang gawain sa kanayunan samantalang ang mga babae naman at ang mga bata ay kumalinga ng mga tahanan. Ang pagbubukid at pagpa-pastol ng kawan ay mahalagang gawain. May ilang pangingisda at lahat ng mga gawain sa kanayunan tulad ng pagkakarpintero, paggawa ng mga banga, at mga katad.

Hindi sagana ang tubig sapagkat ang lupain ay mainit at tuyo sa malaking bahagi ng taon. Ang tubig ay sinasalok sa balon sa bayan sa pamamagitan ng mga balat ng kambing na ginawang sisidlan. Ang lugar na ito ay mahalagang dako na doon ang mga babae ay naguugnayan.

Ang mga tao ay nagsuot ng mga mahahaba at maluluwag na mga kasootan upang maging maginhawa. Ang tela ng kasootan ay ayon sa kayamanan ng nagsusuot. Ang mayayaman ay maaaring makabili ng mga kinulayang mga tela. Kadalasan ang kasuotan ang nagpapakita ng gawain ng nagsusuot nito. Halimbawa, ang mga saserdote ay may tanging kasuotan at ang mga rabbi (mga tagapunguna ng relihiyon sa Israel) ay may kasuotang kulay asul. Ang mga swelas ng sapatos ay yari sa balat ng baka na may nakatali ding balat sa bukong-bukong.

Ang pagaasawa ay kasunduan ng mga magulang at hindi gaanong nagkakaroon ng pagkakataon ang mga kabataan na makiugnay sa ibang mga kabataan. Sapagkat ang kasintahang babae ay mapapakinabangan sa gawain, kailangang siya ay bayaran ng isang halaga. Ang buhay ay naka-sentro sa tahanan.

Sa Lumang Tipan, walang paaralan para sa mga anak ng karaniwang mga mamamayan. Sila ay tinuturuan ng mga kakayahan at relihiyon ng kanilang mga magulang. Sa panahon ni Jesus, ang pag-aaral ng isang batang babae ay pananagutan ng kaniyang ina. Ang mga anak na lalake naman ay pumapasok sa paaralan sa sinagoga mula anim na taon pataas. Ang Lumang Tipan ang aklat na pinaka teksto sa kanilang pag-aaral ng kasaysayan, ng mga ibat-ibang lugar, sulatin, at kautusan. Ang mga matatalinong mga mag-aaral ay ipinadadala sa Jerusalem upang mag-aral mula sa mga rabbi. Bawat batang lalake ay dapat ding matuto ng gawaing panghanap-buhay. Sa pagsapit ng bata sa gulang na 13, siya ay nagiging “Bar Mitzvah” na salitang Judio para sa “isang anak ng kautusan.” Ang ibig sabihin ay itinuring na siyang binata.

Ang kamatayan ng mga tao ng Israel ay maraming magarbong seremonya ng pagluluksa. Minsan ang mga upahang tagaiyak ay babayaran. Sa panahon ng Bagong Tipan, ang mga katawan ng namatay ay pinahiran ng langis at binabalot ng damit panglibing. Ang mga taong dukha ay inililibing sa karaniwang libingan o yungib, ngunit ang mayayaman ay may kaniyang mga libingan na inukit sa mga bato at sinasarhan ng mamahaling mga piraso ng bato.

Walang pagkakaiba sa pagitan ng kasal na sibil o ayon sa kautusan ng relihiyon sa Israel. Ang pintuan ng lungsod o nayon ay dako kung saan ang mga problema ay hinahatulan. Ang pinakamataas na hukuman sa Bagong Tipan ay ang Sanhedrin na binubuo ng 70 mga lalake na nagtitipon sa templo. Ang mga Romanong nasa pamahalaan na nakasasakop sa Israel sa panahon ng Bagong Tipan ay pinahintulutan sila na humatol sa kanilang kalahi liban na lamang sa hatol ng kamatayan.

Ang buhay relihiyon ng Israel ay unang natuon sa tabernakulo at pagkatapaos ay sa templo sa Jerusalem. Ang mga alituntunin ng relihiyon ay ipinairal ng mga saserdote at mga Levita. Ang pinakadakilang araw sa loob ng isang taon ay ang araw ng Katubusan. Sa araw na ito ang dakilang saserdote ay pumapasok sa kaloob-loobang silid ng templo upang gumawa ng pangtubos sa mga kasalanan niya at ng bayan.

Ang iba pang mga kapistahan ay tulad ng Paskua na isang pag-alaala sa pagkaligtas sa Israel mula sa Egipto. Ang pista ng Pentecostes ang hudyat ng pasimula ng pag-aani at ang pista ng mga Tabernakulo o mga Tolda ay kapistahan ng pag-aani. Ang pista ng Purim ay alaala ng pagkaligtas sa Israel noong panahon ni Esther, at ang pista ng mga trumpeta ay hudyat ng pasimula ng bagong taon.

Sa pagitan ng pagtatapos ng Lumang Tipan at pasimula ng Bagong Tipan ang mga pagsamba ay nalipat mula sa iisang templo tungo sa mga lokal na sinagoga. Ang ugaling ito ay nagsimula noong ang Israel ay bihag at walang templo sa Jerusalem. Mga lalake lamang ang may bahagi sa mga pagsamba sa mga sinagoga. Ang mga babae at mga bata ay nakaupo sa ibang lugar. Ang gawain ay binubuo ng pahayag ng pananampalataya, mga panalangin, at pagbasa mula sa kautusan at mga propeta. Ito ay sinusundan ng isang sermon at isang panahon na ang mga kalalakihan ay magtatanong sa ministro.

Ang Mga Kasulatan ng Lumang Tipan ay nasulat sa mga nakarolyong mga sulatan na ang mga dalubhasa lamang sa kautusan ang maaaring magbukas. Hangga’t maaari ay ginagawa ang pagdalaw sa templo sa Jerusalem na noon ay naitayo nang muli. Ang templo ay katulad ng templo ni Solomon sa Lumang Tipan bagama’t mas malaki.

Sa loob ng maraming mga siglo walang halos ipinagbago ang kalagayan ng pamilya at buhay sa kanayunan na siyang mga tagpong ginalawan ng mga kasaysayan sa Biblia. Naroon din ang mga naglalabang mga emperyo sa palibot ng Israel at ang impluwensya ng emperyo ng Roma. Sa panahon ni Jesus, ang Roma ang malaganap ang hawak sa bayan ng Israel.

PANGSARILING PAGSUSULIT

1. Isulat ang Susing mga Talata na memoryado:

2. Pagtutugma: Sa bawat panahon sa Unang Listahan hanapin ang larawan na pinakaangkop na nasa Ikalawang Listahan at isulat ang letra sa puwang sa harap ng panahong inilalarawan.

Unang Listahan: Mga Panahon Ikalawang Listahan

____Paglalang hanggang kay Abraham a. Gawa at mga Sulat ang nagsasaad ng

kasaysayang ito.

____Abraham hanggang kay Moises b. Mateo, Marcos, Lucas, at Juan ang nagsaysay

nito.

____Ang Exodo c. Nangyari ang pagkaligtas ng Israel mula sa

Egipto.

____Ang Pagasakop d. Sinakop ng Israel ang Lupang Pangako sa

panahong ito.

____Mga Hukom e. Ito ang panahon ng malaking kasalanan na ang

Diyos ay nagtindig ng mga hukom upang

hatulan ang Israel.

____Ang Kaharian f. Nahati ang Israel sa dalawang kaharian sa

panahong ito.

____Ang Dalawang Kaharian g. Isang panahon nang si Saul, David, at Solomon

ay naghari.

____Juda Lamang h. Ang Israel at Juda ay bihag sa panahong ito.

____Ang Pagkabihag i. Ang Jerusalem at ang templo ay naitayo muli sa

panahong ito.

____Ang Pagbabalik j. Ang Juda ang tanging kaharian.

____Buhay ni Cristo k. Ang kasaysayan ni Noe, Cain, Abel, at Tore ng

Babel ay naganap sa panahong ito.

____Ang Paglaganap ng Ebanghelyo l. Abraham, Isaac, Jacob, at Jose ay mga susing mga

tauhan sa panahong ito.

3. Ang kasaysayan o ang pagkakasunod-sunod nito ay nagsasaad ng ______________________

nangyari.

4. Ano ang arkeologo ng Biblia?

(Ang mga sagot sa pagsusulit ay nasa katapusan ng huling kabanata ng manwal na ito.)

PARA SA DAGDAG NA PAG-AARAL

1. Kung ikaw ay interesado sa pagkakasunod-sunod ng Biblia, may nabibili sa wikang Ingles na “Chronological Bible” na inilathala ng World Bible Publishers. Ito ay isang Biblia na inihanay hindi ayon sa mga aklat tulad ng karaniwang Biblia, kundi inihanay ang mga kabanata at mga talata ayon sa pagkakasunod-sunod ng pangyayari.

Ang nilalaman ng Genesis hanggang Apocalipsis ay inihanay sa Chronological Bible sa ilalim ng labing dalawang mga bahagi:

- Ang Pagkatatag ng Unang Daigdig

- Ang Pagkatatag ng Israel bilang isang tribo

- Ang Pagkatatag ng Israel bilang isang bansa

- Ang Pagkatatag ng Israel bilang isang kaharian

- Pagkahati ng Israel sa Dalawang Kaharian

- Ang nalabi sa Israel sa kaharian sa timog

- Ang Pagkabihag ng Israel sa Babilonia

- Ang Pagbabalik Ng Israel Bilang isang Bansa

- Pangngangalaga sa Israel sa Pagitan ng Dalawang Tipan

- Paglulunsad ng Kaharian Ng Diyos sa Lupa

- Pagpapatuloy ng Kaharian ng Diyos sa Lupa

- Ang Kalubusan ng Kaharian ng Diyos sa Lupa

Ang Narrated Bible naman na inilathala ng Harvest House Publishers, Eugene, Oregon ay isa ring mabuting gamit sa pagkakasunod-sunod ng Biblia. Hindi ito naglalahad ng teksto mismo sa halip ay mga reperensya sa Biblia na inihanay ayon sa pagkakasunod-sunod ng pangyayari at may maikling mga komentaryo sa bawat reperensya.

2. Kung ikaw naman ay interesado sa arkeologo ng Biblia, ang mga sumusunod na mga aklat ay iminumungkahi:

Beginnings In Biblical Archeology na isinulat ni Howard Vos at inilathala ng Moody

Press, Chicago, Illinois, U.S.A.

Archeology In Bible Lands na isinulat ni Howard Vos at inilathala ng Moody Press,

Chicago, Illinois, U.S.A.

IKA-WALONG KABANATA

PAGBABALANGKAS, PAGMA-MARKA, AT PAGGAWA NG TSART

MGA LAYUNIN:

Pagkatapos na pagaralan ang kabanatang ito ikaw ay magkakaroon ng kakayahang:

. Isulat ang Susing Talata na memoryado.

. Gumamit ng isang paraan ng pagma-marka ng Biblia.

. Lumikha ng balangkas.

. Lumikha ng isang tsart ng buod.

SUSING MGA TALATA:

Ang mga patotoo Mo’y matuwid magpakailan man: Bigyan Mo ako ng unawa at mabubuhay ako. (Awit 119:144)

PAMBUNGAD

Ang pagbuo ng tatlong mga paunang kakayahan ay makatutulong sa anomang paraan ng pag-aaral ng Biblia. Ang mga kakayahang ito ay ang pagma-marka, pagbabalangkas, at paggawa ng tsart. Ito ang mga paksa ng kabanatang ito.

PAGMA-MARKA

Ang pagma-marka ay isang paraan ng pagbibigay ng diin sa mga susing bahagi ng Biblia. Ginagawang mas madali ang paghanap ng mga talata patungkol sa mga tiyak na mga paksa. Upang ma-markahan ang iyong Biblia, guhitan ang mga napiling mga talata. Kung wala kang lapis na may kulay maaari kang gumamit ng mga simbulo o sagisag sa tabi ng mga napiling mga talata.

Gamitin ang mga sumusunod na mga kulay na pangguhit:

Pula: Para sa mga talatang may kinaalaman sa kaligtasan. Ang kulay pula ay kumakatawan sa dugo ni Jesus. Maaari mo ring gamitin ang simbulo ng krus para sa mga talatang tungkol sa kaligtasan.

Berde: Ito ang kulay ng mga tumutubong mga bagay. Gamitin ang kulay na ito upang guhitan ang mga talatang tungkol sa paglagong espirituwal. Maaari mo ring gamitin ang simbulo ng bulaklak upang kumatawan sa paglago.

Asul: Ito ang kulay ng kalangitan. Gamitin ang kulay na ito sa pagguhit ng mga talatang tungkol sa ikalawang pagparito ni Jesu-Cristo, ang Bagong Jerusalem, at langit. Kung simbulo naman, gamitin ang korona upang markahan ang mga talata sa iyong Biblia. Ang korona ay kumakatawan sa Kaharian ng Langit.

Tsokolate: Ang bukid ng trigo na handa nang anihin ay kulay tsokolateng mapusyaw. Ginamit ni Jesus ang halimbawa ng pag-aani kung binabanggit niya ang panghihikayat. Gamitin ang kulay na ito upang markahan ang mga talata na kaugnay ng panghihikayat. Maaari mo ring gamitin ang simbulo (#) na kumakatawan sa salitang “bilang.” Gamitin ito upang ipaalaala sa iyo ang maraming bilang ng mga tao na hindi pa nakakarinig ng mensahe ng ebanghelyo.

Maaari kang pumili ng dagdag na mga kulay upang markahan ang mga talata sa ibang mahahalagang mga paksa: Lila, dilaw, itim, kulay rosas, at iba pa.

Maaari ka ring gumamit ng mga dagdag na mga simbulo at itakda mo ang kahulugan ♥ ♣ ┼ ● ▲« ∩

PAGBABALANGKAS

Ang isang balangkas ay isang paraan ng paghahanay ng iyong mga pinag-aaralang mga materyales. Inilalagay nito ang mga kaalaman o impormasyon sa isang buod na porma upang magamit sa ministeryo at sa darating pang pag-aaral. Ang isang balangkas ay naka-sentro sa mga piling mga paksa. Ang paksang ito ang nagiging pamagat ng balangkas na karaniwang naghahayag ng iyong buong pinag-aaralan.

Pagkatapos tukuyin ang paksa na pag-aaralan, ang susunod na hakbang ay tukuyin ang mga pangunahing mga punto. Sa ilalim naman nito ay ang mga kasunod na mga punto.

Maraming paraan ng pagba-balangkas. Pumili kami ng isang paraan na ang gamit na numero ay ang “Roman Numerals”. Isang listahan ang nasa “Dagdag Na Pag-aaral” upang pakinabangan.

Ang mga punto sa ilalim ng mga pangunahing puto ay ginamitan ng mga letra ng alpabeto. At kung may mga dagdag pang mga punto sa ilalim naman nito ay mga regular na numero naman ang gamit. Pag-aralan ang sumusunod na halimbawa na nagpapakita kung ano ang larawan at paano ang paggawa ng isang balangkas:

ILAGAY ANG PAMAGAT DITO

I. Ito ang Roman numeral para sa 1 ginamit para sa unang pangunahing

punto.

A. Ito ang malaking letra na ginagamit sa punto sa ilalim ng

pangunahing punto.

1. Kung may punto sa ilalim ng pangalawang punto,

gamitan na ito ng karaniwang numero. Ang una ay

numero 1.

2. Kung sakaling may dagdag pang punto, ituloy lamang

ang gamit ng regular na numero.

II. Gumamit ng Roman numeral uli sa sumusunod na pangunahing punto.

A. Ang punto sa ilalim ng pangunahing punto ay gagamit uli ng

Malaking letra ng alpabeto.

Bilang halimbawa, naghanda kami ng isang maikling balangkas ng Roma 12:1-2. Basahin muna ang mga talata.:

Kaya nga, mga kapatid, ipinamamanhik ko sa inyo , alangalang sa mga kahabagan ng Diyos, na inyong iharap ang inyong katawan na isang haing buhay, banal, na kaayaaya sa Diyos, na Siya ninyong katampatang pagsamba.

At huwag kayong magsiayon sa sanglibutang ito: kundi magiba kayo sa pamamagitan ng pagbabago ng inyong pagiisip, upang mapatunayan ninyo kung alin ang mabuti at kaayaya at lubos na kalooban ng Diyos. (Roma 12:1-2)

Narito ang balangkas ng mga talatang ito:

MGA HAKBANG SA PAGKASUMPONG NG KALOOBAN NG DIYOS

I. Iharap ang inyong sarili bilang isang haing buhay:

A. Banal.

B. Katanggap-tanggap sa Diyos.

II. Huwag makiayon sa sanglibutang ito:

A. Mag-iba kayo

1.Tayo nagiging iba sa pamamagitan ng pagbabago ng ating isip.

III. Ang mga hakbang na ito ang magpapatunay na ang kalooban ng Diyos ay:

A. Mabuti.

B. Katanggap-tanggap

C. Sakdal

Makikita mo kung paanong ang balangkas na ito ay malinaw na ibinigay ang buod ng mga hakbang tungo sa kalooban ng Diyos na ibinigay sa Roma 12:1-2.

PAGGAWA NG TSART

Ang isa pang paraan ng pagaayos ng materyales na pinag-aaralan ay sa pamamagitan ng paggawa ng tsart. Bibigyan ka ng ilang mga tsart na tatapusin sa kursong ito upang tulungan kang magkaroon ng ganitong kakayahan. Ang paggawa ng tsart ay mahalaga sapagkat ito ay tumutulong sa iyo na ilarawan sa isip ang iyong napagaralan. Ang isang tsart ay ibinibigay ang buod sa maikling ayos kung ano ang natutuhan mo na at tinutulungan kang matandaan ito.

May dalawang paunang paraan ng paggawa ng tsart:

PAHALANG NA TSART:

Iguguhit mo nang pahalang ang iyong tsart sa isang papel. Gumuhit ka ng linya mula sa kaliwa pakanan at lagyan mo ng dibisyon kung ilan ang kailangan mo para sa iyong pinag-aaralan. Ang pahalang na tsart ay mabuting gamitin sa pag-aaral ng isang aklat. Makikita mo ang isang halimbawa nito sa Ika-labingisang Kabanata.

PATAYONG TSART

Ang uri naman ng tsart na ito ay iginuguhit sa papel mula itaas pababa. Ang isang rektangulo ay iginuguhit at ang mga dibisyon ay inilalagay dito. Ang patayong tsart ay ankop sa mga maiikling mga bahagi ng materyal na pinag-aaralan o para sa pag-aaral ng kabanata.

Narito ang halimbawa ng isang patayong tsart batay sa Santiago 1:26-27.

Basahin muna ang mga talata:

Kung ang sinoman ay nagiisip na siya’y relihioso samantalang hindi pinipigil ang kaniyang dila, kundi dinadaya ang kaniyang puso, ang relihion ng taong ito ay walang kabuluhan.

Ang dalisay na relihion at walang dungis sa harapan ng ating Diyos at Ama ay ito, dalawin ang mga ulila at mga babaing bao sa kanilang kapighatian, at pagingatang walang dungis ang kaniyang sarili sa sanglibutan. (Santiago 1:26-27)

Ngayon, pag-aralan ang tsart:

PAGSUSURI NG RELIHIYON

Mga Palatandaan Pagsusuri Bunga Relihiyon

Mukhang relihiyoso Pagpipigil ng dila Dinadaya sarili Walang

Dila kabuluhan

Walang bahid ng Dinadalaw ang mga

mahihirap Malinis sa harap Dalisay,

Sanglibutan Iniingatan ang sarili sa ng Diyos malinis

kabanalan

PANSARILING PAGSUSULIT

1. Isulat ang Susing mga Talata na memoryado:

2. Ano ang mali sa sumusunod na kamada o balangkas?

PAMAGAT

I. Ito ang unang pangunahing punto.

A. Ito ang unang punto sa ilalim ng pangunahing punto.

B. Ito ang pangalawang pangunahing punto.

3. Ano ang dalawang paraan ng paggawa ng tsart?

4. Ano ang ibig sabihin ng “pag-marka” kaugnay ng pag-aaral ng Biblia?

(Ang mga sagot sa pagsusulit ay nasa katapusan ng huling kabanata ng manwal na ito.)

PARA SA DAGDAG NA PAG-AARAL

1. Pag-aralan ang Santiago 3:2-6 sa iyong Biblia. Kompletuhin ang balangkas sa ibaba:

ANG DILA NG TAO

I. Kung hindi tayo makasakit sa salita, tayo ay: (talatang 2)

II. Mga halimbawa ng kapangyarihan ng maliliit na mga bagay:

A. Ang preno sa bibig ng kabayo ay may dalawang silbi: (talatang 3)

B. Ang timon ng barko: (talatang 4)

C. Isang mallit na apoy: (talatang 5)

III. Ang dila ay maliit din ngunit ito ay: (talatang 5-6)

A. Nagpapalalo ng malaking bagay.

B. Ang sanglibutan ng kasamaan.

2. Ngayon kompletohin ang sumusunod na tsart na sumasaklaw sa isang bahagi ng

Santiago 3:2-6:

3. Ang sumusunod na tsart ng mga Roman numeral ay upang gamitin sa paglikha ng mga balangkas ayon sa kaayusang ibinigay sa kabanatang ito:

1 I 30 XXX

2 II 40 XL

3 III 50 L

4 IV 60 LX

5 V 70 LXX

6 VI 80 LXXX

7 VII 90 XC

8 VIII 100 C

9 IX

10 X

11 XI

12 XII

13 XIII

14 XIV

15 XV

16 XVI

17 XVII Sundin ang padron (I, II, III) sa bawat set.

18 XVIII Halimbawa ang 32 ay XXXII

19 XIX

20 XX

IKATLONG BAHAGI: MAPANGLIKHANG PAMAMARAAN NG

PAG-AARAL NG BIBLIA

IKA-SIYAM NA KABANATA

PAG-AARAL NG BIBLIA SA PAMAMAGITAN NG BIBLIA

MGA LAYUNIN:

Pagkatapos na pagaralan ang kabanatang ito ikaw ay magkakaroon ng kakayahang:

. Isulat ang Susing Talata na memoryado.

. Tukuyin ang mga simbulo ng Salita ng Diyos na ginamit sa Biblia.

. Pag-aralan ang Salita ng Diyos sa pamamagitan ng paggamit ng Biblia.

. Tukuyin ang pinagmulan ng Salita.

. Kilalanin kung alin ang gatas at karne sa Biblia.

SUSING MGA TALATA:

Idilat mo ang aking mga mata, upang ako’y makakita ng kagilagilalas na mga bagay sa Iyong kautusan. (Awit 119:18)

PAMBUNGAD

Isa sa pinakamabuting paraan sa pagsisimula sa pag-aaral ng Biblia ay matutuhan kung ano ang sinasabi ng Biblia tungkol sa kaniyang sarili. Iyan ang paksa ng kabanatang ito. Sa araling ito matututuhan mo ang tungkol sa mga simbulo ng Salita ng Diyos at ang mga tiyak na mga katotohanan tungkol sa Salita ng Diyos na nahayag mismo sa Biblia.

Sa maraming mga kurso ng Institute pagka tinutukoy namin ang Kasulatan isinusulat namin ito sa kaugnayan nito sa aralin. Ginawa ito upang hindi na madagdagan pa ang oras sa paghahanap. Ngunit sa araling ito sinadya naming hindi isulat ang mga talata sa ilang kadahilanan. Isa sa mga layunin ng araling ito ay tulungan kang masanay gamitin ang iyong Biblia.

Kung hindi ka sanay sa paghanap ng mga aklat, tingnan ang harapan ng iyong Biblia. Lahat ng Biblia ay mayroong “Mga Nilalaman” na naglilista ng mga pahina ng pasimula ng bawat aklat. Kung makita mo ang pahina para sa aklat na iyong hinahanap, pagbukas mo rito ikaw ay nasa unang kabanata o kapitulo ng aklat na yaon. Pagkatapos ay hanapin mo ang tamang kapitulo at talata:

Awit 119: 89

▼ ▼ ▼

Pangalan ng Aklat Bilang ng Kabanata Bilang ng Talata

ANG PINAGMULAN NG BIBLIA

Ang Diyos mismo ang pinagmulan ng Biblia. Basahin ang Awit 68:11. Pinagtitibay nito na ang Diyos ang siyang pinagmulan ng Salita. Ipinapaliwanag ng I Tesalonica 2:13 na ang Biblia ang Salita ng Diyos at ang pinagmulan nito ay hindi ang tao. Nang mangusap si Jesus noong Siya ay narito sa lupa, Kaniyang ginawang maliwanag na ang pinagmulan ng Kaniyang mga salita ay ang Diyos. Tingnan ang Juan 14:10 at 24; 17:8 at 14; at 3:34.

ANG KASAYSAYAN NG SALITA

Malaki ang inihayag ng Biblia tungkol sa sarili nitong kasaysayan, na sinasagot ang mga tanong tulad ng “gaano na katagal ang Biblia? at “Sino ang unang sumulat ng mga salita ng Diyos?” Basahin ang Hebreo 11:3. Inihahayag ng talatang ito na ang sanglibutang ating kinalalagakan ay nilalang sa pamamagitan ng Salita ng Diyos. Basahin ang Genesis 1 sa iyong Biblia na nagsasaad ng kasaysayan ng paglalang at makikitang mong ito ay totoo. Nilikha ng Diyos ang lahat sa pamamagitan ng Kaniyang salita. Mababasa mo pa ang karagdagang bahagi sa II Pedro 3:5-7. Sinasabi sa Hebreo 1:3 na Siya pa rin ang may hawak ng sanglibutan at ang lahat ng mga bagay sa pamamagitan ng Salita ng Kaniyang kapangyarihan. Sinasabi naman ng Awit 33:6 na ang Diyos ang may gawa ng kalangitan sa pamamagitan ng Salita ng Diyos.

Ang Diyos ay walang hanggan. Wala siyang pasimula at wakas. Yamang ang Diyos ay hindi maaaring maihiwalay sa Kaniyang Salita (Siya ang Salita), kung gayon ang Salita ay walang pasimula at wakas. Tulad ng Diyos, Ang Kaniyang Salita ay laging nariyan. Basahin ang Exodo 20:1-17 sa iyong Biblia. Ito ang unang tala na kinasihan ng Diyos ang tao (si Moises) upang isulat ang Kaniyang mga Salita.

Basahin ang Juan Kabanata 1 sa iyong Biblia. Pansining mabuti ang mga talatang 1-5 at 14. Ang bahaging ito ay tumutukoy kay Jesus bilang Salita. Inihayag nito na ang Salita (si Jesus) ay sumasa Diyos at Diyos sa pasimula pa lamang. Ito ay nagpapatunay na ang Diyos at ang Kaniyang Salita ang lumalang ng buong daigdig.

Si Jesus ay laging sumasa Ama, ngunit sa talatang 14 sinabi nito kung paanong ang Salita (si Jesus) ay nagkatawang tao at naparito upang mabuhay sa lupa sa anyong tao. Ang talatang 11-12 ay nagtala kung paanong Siya ay tinanggihan ng Kaniyang sariling bayan subalit ang mga sa Kaniya ay tumanggap ay naging mga anak ng Diyos.

MGA AKLAT, MGA BALUMBONG SULATAN, AT MGA BATO

Sa loob ng maraming mga taon, ang Biblia ay nasulat sa ibat-ibang ayos. Naisulat ito sa bato ni Moises (Exodo 20:1-17) at sa malalaking mga bato sa pagpasok ng Israel sa Lupang Pangako (Deuteronomio 27:1-8).

Ang Salita ng Diyos ay nasulat sa isang aklat (Deuteonomio 31:24-26) at gayon din sa mga balumbon na sulatan (Jeremias 36:2). Ang balumbon ay isang mahabang piraso ng sulatang papel na may hawakang kahoy sa magkabilang dulo. Kung ikaw ay sumusulat o bumabasa sa isang balumbon magsisimula ka sa isang gilid at inuunat mo ang balumbon habang ikaw ay patuloy na sumusulat (mula kaliwa at pakanan).

Nagbigay din ang Diyos sa Kaniyang Salita ng mga awit na Kaniyang kinasihan. Tingnan ang Deuteronomio 31:19-22. Isinulat ni David ang Salita ng Diyos na patula na madalas ay inaawit. Ang aklat ng Mga Awit ang siyang aklat ng pagsamba at imnario ng Biblia.

ANG INSPIRASYON O PAGKASI NG BIBLIA

Ang isa sa pinakamahalagang bagay na inihayag ng Biblia tungkol sa kaniyang sarili ay ang pagiging kinasihan ng Diyos na aklat ito. Sa pamamagitan ng inspirasyon o pagkasi ng Espiritu Santo ang Diyos ay nangusap sa mga taong banal upang isulat ang Kaniyang mensahe.

Tingnan ang II Timoteo 3:16-17 sa iyong Biblia. Ang mga talatang ito ay nagpapatibay na ang Salita ng Diyos ay kinasihan. Inihahayag din nito na ito ay mapapakinabangan sa apat na pangunahing larangan ng buhay Cristiano:

-Para sa pagtuturo

-Para sa pagsansala

-Para sa pagsaway

-Para sa ikatututo sa katuwiran

Ang mga talatang ito ang mga pangunahing layunin ng Salita ng Diyos. Ang bunga nito ay ang tao ng Diyos ay maging sakdal , tinuruang lubos sa lahat ng mga gawang mabuti.

ANG WALANG HANGGANG SALITA

Sa natural na larangan maraming mga aklat ang may halaga lamang sa maikling panahon. Halimbawa, ang aklat sa paraan ng panggagamot ay maaring magamit sa loob ng ilang taon. Kung may mga higit na mabuting gamot at paraan ng panggagamot na natuklasan ang aklat na yaon ay hindi na magagamit.

Ang Salita ng Diyos ay walang hanggan at angkop sa lahat ng panahon. Ito ay may bisa sa nakaraan, at sa ngayon, at gayon din sa darating na panahon (tingnan ang Awit 119:89).

Basahin ang I Pedro 1:23. Inihahayag ng talatang ito na ang Salita ng Diyos ay hindi lamang nananatili magpakailanman, ito rin ay buhay magpakailanman. Kung sino ang Diyos noon Siya rin ngayon. Naglilingkod tayo sa isang buhay na Diyos. Hindi maaaring ihiwalay ang Diyos sa Kaniyang Salita. Sapagkat ang Diyos ay buhay, ang Kaniyang Salita ay buhay at may bisa sa lahat ng panahon.

Basahin ang Isaias 40:8. Pinatutunayan ng talatang ito na ang Salita ng Diyos ay mananatili magpakailanman. Hindi ito lilipas tulad ng mga bagay na iyong nakikita sa paligid sa natural na larangan.

ANG DALAWANG PAUNANG DIBISYON

Isinasaad ng Biblia na may dalawang paunang dibisyon ang Salita ng Diyos. Nariyan ang gatas ng Salita at ang karne ng Salita. Ang gatas ng Salita ay ang mga paunang katotohanan na madaling maunawaan. Ang karne ng Salita ang malalalim na mga katuruan ng Salita ng Diyos na nagbibigay ng paglagong espirituwal. Mababasa mo ito sa Hebreo 5:13-14 at I Pedro 2:2.

MGA HANGAD NG SALITA

Ibinigay ng Diyos ang Kaniyang Salita upang matupad ang mga tiyak na mga hangarin. Ang hangarin ay isang minimithi o nilalayon. Ayon sa Biblia ang ilan sa mga hangaring ito ay ang mga sumusunod:

-Ang Salita ay nagbubunga ng pananampalataya sa Ebanghelyo: Gawa 4:4

-Ito ay lumilinis: Juan 15:3; Efeso 5:26

-Kung ikaw ay makinig at sumampalataya, ito ay nagdadala ng buhay na walang hanggan: Juan 5:24

-Ito ang batayan ng walang hanggan kahatulan: Juan 12:48

-Ang karumaldumal na espiritu ay pinalalabas ng Salita: Mateo 8:16; Lucas 4:36

-Mga mahimalang mga tanda ang sumusunod sa pangangaral ng Salita na nanghihikayat

sa katotohanan ng ebanghelyo: Marcos 16:20

-Ito ay nagbibigay ng kasiguruhan ng kaligtasan: I Juan 1:2-6

-Ikaw ay ipinapanganak na muli sa pamamagitan ng Salita: I Pedro 1:23; Awit 119:41

-Ang Salita ay sumasaksi sa katotohanan ng ebanghelyo: I Juan 5:7

-Ikaw ay binabanal ng Salita: I Timoteo 4:5

-May pagasa sa Kaniyang Salita: Awit 130:5; 119:49, 81

-May kagalingan sa Kaniyang Salita: Awit 107:20

-Inilalayo ka nito sa daan ng maninila: Awit 17:4

-Ito ay espiritu at buhay: Juan 6:63

-Ito ay nagdadala ng kagalakan: Jeremias 15:16

-Ang pananampalataya ay pinalalakas ng Salita: Roma 10:17

-Ito ay nagdadala ng kaaliwan: I Tesalonica 4:18; Awit 119:50,52

-Ito ay nagdadala ng kalakasang espirituwal: I Timoteo 4:6

-Ito ay nagdadala ng sagot sa panalangin: Juan 15:7

-Ito ang susi sa tagumpay: Josue 1:8

-Kung iyong pakinggan at sundin ikaw ay pagpapalain: Lucas 11:28

-Ito ay mapapakinabangan sa paglagong espirituwal: II Timoteo 3:16-17

-Ito ay nagdadala ng pagpapala kung sinusunod at sumpa kung suwayin: Deut. 28

-Ito ay sandata sa panahon ng tukso: Mateo 4

-Ito ang humhikayat sa kaluluwa: Awit 19:7

-Nagbibigay ng talino sa pahat ang isipan: Awit 19:7

-Ito ay nagbibigay liwanag: Awit19: 8

-Ito ay nagbababala: Awit 19:11

-Ang pagsunod sa Salita ay may malaking gantimpala: Awit 19:11

-Nagdudulot ng pagkapasok sa langit: Apocalipsis 22:14

-Ito ay nagdadala ng pagpapala ng paglakad sa katuwiran: Awit 119:1-3

-Ginagawa ka nitong higit na matalino kay sa iyong mga kaaway, mga guro, at mga

matatanda: Awit 119:98-104

-Ito ay bumubuhay: Awit 119:25

-Ito ay nagpapalakas: Awit 119:28

-Ito ang batayan ng kahabagan ng Diyos tungo sa atin: Awit 119:58

-Ito ay nagdudulot ng kasiyahan: Awit 119:92

-Nagdadala ng pangunawa: Awit 119:130, 169; 104

-Ito ay nagdadala ng kaligtasan: Awit 119:170

ANG SALITA AY DI MAWAWALAN NG BUNGA

Tulad ng ating nakita, maraming mga hangarin ang Salita ng Diyos. Itinuturo ng Biblia na matutupad ng Salita ang mga hangarin nito. Basahin ang Isaias 55:11. Sinasabi ng Diyos dito na ang Kaniyang Salita ay hindi babalik ng walang bunga na ang ibig sabihin ay ang Diyos ay hindi gumagawa ng mga pangako na hindi naman Niya tutuparin. Ang anomang Kaniyang sinabi ay mangyayari. Bawat salita ng Biblia ay nasulat para sa isang hangarin at matutupad ang hangarin na yaon.

MGA SIMBULO NG SALITA

Gumagamit ang Biblia ng maraming mga simbulo upang ilarawan ang Salita ng Diyos. Ang simbulo ay isang kumakatawan sa isang bagay. Halimbawa, ang bawat bituwin sa bandera ng Estados Unidos ay kumakatawan sa isa sa mga 50 mga estado na bumubuo ng bansa. Ang bituwin ay simbulo na isang estado. Ang mga sumusunod ay mga simbulo na ginamit upang ilarawan ang Salita ng Diyos. Hanapin ang bawat talata at basahin ito sa iyong Biblia:

Isang Salamin: Santiago 1:23-27

Kung ikaw ay humarap sa salamin sa natural na buhay, nakikita mo ang iyong anyo. Pagka humarap ka sa Salita ng Diyos, tulad ng isang salamin, nakikita mo sa Biblia ang tunay mong kondisyong espirituwal.

Isang Palangganang Hugasan: Efeso 5:26-27

Sa Biblia ay gumamit din ng mga palangganang nilalagyan ng tubig na panghugas. Ang tubig ng Salita ng Diyos ang lumilinis sa iyo.

Isang Ilawan: Awit 119:105

Isang Liwanag: Awit 119:105, 130; Kawikaan 6:23

Ang ilawan at liwanag ay parehong nagbibigay ng gabay. Tinutulungan ka ng mga ito na makakita sa dilim. Ang Salita ng Diyos ang nagbibigay ng espirituwal na patnubay at tumutulong sa iyo na makita ang iyong daan sa gitna ng kadiliman dahil sa kasalanan.

Ulan: Isaias 55:10-11

Tubig: Efeso 5:26

Ang ulan at tubig ay nagbibigay na kasariwaan. Ang Salita ng Diyos ay itinulad sa ulan at tubig sapagkat ikaw ay pinananariwa nito.

Pagkain: Jeremias 15:16; I Pedro 2:1-2; I Cor. 3:1-2; Heb. 5:12-14

Diyeta: Hebreo 5:12

Ang Biblia ay itinulad sa pagkain na nagaalis ng gutom sapagkat ito ay nagaalis ng espirituwal na kagutuman. Kung paanong ang pagkain ay nagdudulot ng paglago, gayon din ang Biblia. Ang ilang bahagi ng Biblia ay tinatawag na gatas sapagkat ang mga ito ay madaling maunawaan. Ang iba namang bahagi ay tinatawag na karne ng Salita sapagkat ito ang mga bahagi na mas mahirap unawain. Nais ng Diyos na ikaw ay sumulong mula sa gatas tungo sa karne ng Kaniyang Salita. Ang pagkatuto kung paano pag-aralan ang Biblia ay tutulong sa iyo na matupad ang layuning ito.

Isang Apoy: Jeremias 23:29; 20:9

Sa natural na larangan, ang apoy ay ginagamit upang dalisayin ang mahahalagang metal. Sinusunog ng apoy ang lahat ng mga karumihan. Ang Salita ng Diyos ang nagsisilbing apoy sa iyong buhay espirituwal upang sunugin ang mga maruruming isipan, mga salita, at mga gawa.

Isang Palakol: Jeremias 23:29

Maaaring durugin ng isang palakol ang isang bato. Maaaring ang matigas na puso ay durugin ng Salita ng Diyos at gawin itong maging malambot na putik sa mga kamay ng Diyos.

Matalim na Panghiwa: Hebreo 4:12

Ang matalim na panghiwa ay ginagamit ng mga doktor upang magopera sa ikagagaling ng sakit. Ang Salita ng Diyos ay ganito rin ang ginagawa. Ito ang gumagamot sa mga espirituwal na sakit. Inaalis nito ang mga espirituwal na mga bukol at impeksyon mula sa iyong buhay.

Isang Tabak: Efeso 6:17

Ang isang tabak ay ginagamit bilang sandata. Ang Salita ng Diyos ang iyong tabak na espirituwal. Ito ay isang sandata na magagamit mo laban sa iyong espirituwal na kaaway, si Satanas.

Gamot: Awit 119:25

Kung paanong ang gamot ay nagpapagaling ng mga sakit na pisikal, ang Salita ng Diyos ay nagsisilbing gamot para sa mga sakit na espirituwal.

Binhi: Mateo 13:1-23; Marcos 4:1-20; Lucas 8:4-15;

I Pedro 1:23; Santiago 1:18

Ang Salita ng Diyos ay tulad ng binhi. Kung ito ay matanim sa iyong puso—kung ito ay makasumpong ng matabang lupa—ito ay lalago at magkakaroon ng mga bungang espirituwal sa iyong buhay.

Pulot-Pukyutan: Awit 19:10

Ang pulot-pukyutan ay isang bagay na napakatamis. Ang Salita ng Diyos ay itinulad sa pulot-pukyutan dahil sa ito ay may espirituwal na katamisan. Ang pag-aaral ng Salita ng Diyos ay nagdadala ng katamisan sa iyong buhay.

Ginto: Awit 19:9-10

Ang ginto sa natural na larangan ay isa sa pinakamahalagang hiyas. Ang Biblia ay itinulad sa ginto dahil sa halagang espirituwal nito.

PAGLALARAWAN NG BIBLIA

Dagdag sa mga simbulong ito, nagbigay din ang Biblia ng ibang mga paglalarawan ng Salita ng Diyos. Ito ay:

-Ang Espiritu ng Buhay: Juan 6:63

-Mga salita ng buhay na walang hanggan: Juan 6:68

-Mahalaga: I Samuel 3:1

-Dalisay: Kawikaan 30:5; Awit 12:6; 19:7; 119:140

-Katotohanan at kahinahunan: Gawa 26:25

-Katotohanan: Juan 17:17; Colosas 1:5; Awit 119:142

-Totoo mula sa pasimula: Awit 119:160

-Subok: Awit 18:3

-Tama: Awit 33:4; 19:8; 119:75

-Ang Salita ng buhay: I Juan 1:1; Filipos 2:6

-Ang Salita ng kaligtasan: Gawa 13:26

-Ang Salita ng pananampalataya: Roma 10:8

-Sakdal: Awit 19:7

-Tagapayo: Awit 119:24

-Tapat: Awit 119:86

-Nagpanatag: Awit 119:111

-Salita ng katuwiran: Awit 119:123

-Matuwid at tunay na tapat: Awit 119:138

-Matuwid: Awit 119:137

-Kasiyahan: Awit 119:143

TUGON SA SALITA

Hindi sapat ang makinig, bumasa, o mag-aral ng Salita ng Diyos. Itinuturo ng Biblia na dapat kang tumugon sa Salita ng Diyos. Kailangan mong:

-Ito ay bumagsak sa mabuting lupa sa iyong puso: Marcos 4, Lucas 8; Mateo 13

-Pakinggan at sundin upang maging matalino: Juan 12:47

-Ingatan ang Salita: Juan 14:23

-Sumampalataya kay Jesus upang ang Salita ng Diyos ay manatili sa iyo: Juan 5:38

-Magpatuloy sa Salita: Juan 8:31

-Hindi lamang sa pagkain mabuhay kundi sa Salita: Mateo 4:4; Lucas 4:4; Deuteronomio 8:3

-Purihin ang Kaniyang Salita: Awit 56:4, 10

-Ipagpasalamat ito: Purihin ang Kaniyang Salita higit sa Kaniyang pangalan: Awit 138:2

-Iukit ang Kaniyang mga Salita sa iyong puso: Santiago 1:21

-Maging tagagawa ng Salita at hindi tagapakinig lamang: Santiago 1:22-23

-Humingi ng kapatawaran sa kasalanan upang ang Kaniyang Salita ay manatili sa iyo:I Juan 1:10

-Pakanasain ang gatas ng Kaniyang Salita: I Pedro 2:2

-Hayaang manahang sagana ang Salita sa iyong puso: Colosas 3:16

-Gumamit na mabuti ng Salita ng Diyos: II Timoteo 2:5

-Saliksikin ang mga Kasulatan: Juan 5:39; Gawa 17:11

-Ihayag ang Salita: Awit 119:26-27

-Piliin ang Salita: Awit 119:30

-Manatili sa Salita: Awit 119:31

-Takbuhin ang daan ng Kaniyang Salita: Awit 119:32

-Ingatan ito: Awit 119:33

-Sundin ito: Awit 119:34

-Masiyahan dito: Awit 119:35; 70; 77; 143; 174

-Ibaling ang iyong puso dito: Awit 119:36

-Nasaing ito ay mapagtibay sa iyong puso: Awit 119:38

-Manabik dito: Awit 119:40

-Gamitin ito sa pagsagot sa iba: awit 119:42

-Umasa dito: Awit 119:43, 47

-Ingatan magpakailanman: Awit 119:44

-Hanapin ang Kaniyang mga tuntunin: Awit 119:45

-Maging laan na salitain ito sa harap ng mga lider: Awit 119:46

-Pagbulay-bulayan ito: Awit 119:48; 78; 148

-Huwag humiwalay dito: Awit 119:52

-Lumakad ayon sa mga katuruan nito: Awit 119:59

-Huwag maging makupad sa pagsunod sa Kaniyang Salita: Awit 119:60

-Huwag kalimutan ito: Awit 119:61, 83, 93, 153, 176

-Pumili ng mga kasama na may takot sa Salita at sinusunod ito: Awit 119:63

-Sampalatayanan ito: Awit 119:66; 128

-Ingatan ng buong puso: Awit 119:69

-Pahalagahan ng higit sa ginto at pilak: Awit 119:72

-Nasain na matutuhan ito: Awit 119:73

-Umasa sa Salita: Awit 119:74; 81

-Makasumpong ng kaaliwan dito: Awit 119:76; 82

-Nasaing baguhin nito ang iyong puso: Awit 119:80

-Huwag talikuran ito: Awit 119:87

-Hanapin ito: Awit 119:94

-Ituring ito: Awit 119:95

-Manabik sa Salita ng Diyos: Awit 119:131

-Iayon ang iyong mga hakbang sa Salita: Awit 119:133

-Mapighati ka kung ang Salita ay hindi iginagalang: Awit 119:136; 158

-Mamangha ka sa Salita ng Diyos: Awit 119:161

-Ibigin ito: Awit 119:163, 165, 167

-Salitain ang Kaniyang Salita: Awit 119:172

PANANAGUTAN PARA SA SALITA

Dagdag sa wastong pagtugon sa Salita ng Diyos, mayroon ka ring pananagutan para sa Salita ng Diyos. Tinanggap ng unang iglesia ang pananagutang ito sa kanilang paghayo sa lahat ng dako na ipinangangaral ang Salita ng Diyos (Gawa 8:4; 13:49; 12:24). Humingi sila sa Diyos ng katapangan upang salitain ang Salita (Gawa 4:29 at 31) at ang Salita ng Diyos ay lumaganap sa buong daigdig dahil sa kanilang pagsusumikap (Gawa 6:7; 19:20)

Narito an inihayag ng Biblia tungkol sa IYONG pananagutan para sa Salita ng Diyos:

-Kailangan mong ipangaral ang Salita sa buong daigdig: Mateo 28:19-20; Lucas 24:47; Marcos 16:15

-Kung ikaw ay naturuan ng Salita, dapat mo ring ituro ito sa iba: Galacia 6:6

-Kailangan mong ipangaral ang Salita: II Timoteo 4:2

-Salitain mo ang Kaniyang Salita na walang takot: Filipos 1:4

-Inilagay ng Diyos ang Kaniyang Salita sa iyo upang masabi mo sa iba: Deuteronomio 18:18-19; Isaias 51:16; Jeremias 1:9; 3:12; 5:14; 26:12; Ezekiel 2:6-7

-Hindi mo dapat salitain ang iyong sariling mga salita kundi ang Kaniyang mga Salita: Isaias 58:13

-Huwag mong ikahiya ang Salita: Marcos 8:38

-Kailangan mong ituro sa iyong mga anak: Deuteronomio 6: 6-9

MGA BABALA SA SALITA

Narito ang ilang mga babala na bigay ng Diyos tungkol sa Kaniyang Salita:

-Paguusig ay dumarating sapagkat ang Salita ng Diyos ay ipinangaral: Marcos 4:7

-Ang ilang mga tao ay papatayin dahil sa kanilang pagsaksi sa Salita: Apocalipsis 6:9; 20:4

-Ang Salita ay walang bisa sa iyong buhay dahil sa tradisyon ng mga tao: Marcos 7:13

-Maaari mong baluktutin ang Salita ng Diyos: Jeremias 23:36

-Maaari mong kalakalin ang Salita ng Panginoon: II Corinto 2:17

-Maaari mong gamitin ang Salita sa pandaraya: II Corinto 4:2

Sinabi ng Biblia na huwag makinig sa bawat salitang iyong marinig: Kawikaan 14:15 (Ang ibig sabihin nito ay hindi lahat ng nagaangkin na sila ay nagdadala ng Salita ng Diyos ay gayon nga) May mga bulaang mga tagapagturo na hindi ang Salita ng Diyos ang itinuturo (Judas 1). Dapat kang lumayo sa mga taong ito (I Timoteo 6:3-5). Hindi dinadala ng mga bulaang mga tagapagturo ang tunay na Salita ng Diyos. Ang dala nila ay sarili nilang salita. Nagsasalita rin sila ng:

Mga salita ng kasinungalingan: Jermias 29:23

Mga salitang walang kabuluhan: Efeso 5:6

Mga salitang mapanghikayat: Colosas 2:4

Mga salitang papuri: I Tesalonica 2:5

Walang saysay na mga salita: I Timoteo 6:21

Mga salitang pakunwari: II Pedro 2:3

Mga salita ng kapalaluan: II Pedro 2:18; Judas 16

Mga salitang masasama: III Juan 10

Sa pagtatapos, nagbigay ang Biblia ng huling babala tungkol sa Salita sa Apocalipsis 22:18-19:

Aking sinasaksihan sa bawat taong nakikinig sa mga salita ng hula ng aklat na ito, Kung ang sinoman ay magdadagdag sa mga ito, ay daragdagan siya ng Diyos ng mga salot na nakasulat sa aklat na ito:

At kung ang sinoman ay magalis sa mga salita ng aklat ng hulang ito, ay aalisin ng Diyos ang kaniyang bahagi sa punong kahoy ng buhay, at sa bayang banal, na nangakasulat sa aklat na ito. (Apocalipsis 22:18-19)

PANGSARILING PAGSUSULIT

1. Isulat ang Susing mga Talata na memoryado:

2. Maglista ng huwag kukulangin sa limang mga simbulo na ginamit sa Biblia upang kumatawan sa Salita ng Diyos.

3. Maraming mga hangarin ng Salita ng Diyos ang nalista sa kabanatang ito. Maaari ka bang maglista ng hindi kukulangin sa tatlo?

4. Bakit hindi mo dapat paniwalaan ang lahat ng salita na iyong marinig?

5. Ano ang babala na ibinigay sa mga nagdadagdag sa Salita ng Diyos?

6. Ano ang babala na ibinigay doon sa mga magbabawas ng anoman mula sa Salita ng Diyos?

7. Sino ang pinagmulan ng Salita?________________________________________

8. Mula kanginong salita ang sinalita ni Jesus? ________________________________________

9. Ang dalawang pangunahing mga dibisyon ng nilalaman ng Biblia ay ang _________________

at ang_____________________ ng Salita.

10. Ayon sa tala ng Biblia, sino ang unang tao na sumulat ng Salita ng Diyos?

(Ang mga sagot sa pagsusulit ay nasa katapusan ng huling kabanata ng manwal na ito.)

PARA SA DAGDAG NA PAG-AARAL

Sa lahat ng mga kabanata sa Biblia, ang Awit 119 ang nangusap ng higit na madalas tungkol sa Salita ng Diyos. Ito rin ang pinakamahabang kabanata sa Biblia.

May mga ibat-ibang mga salita ang ginamit sa pagtukoy sa Salita ng Diyos sa kabanatang ito. Nadaragdagan ang ating kaalaman ng Kaniyang Salita sa tuwing gagamitin ang mga ito. Basahin ang Awit 119 at guhitan ang mga sumusunod na mga salita tuwing ang mga ito ay makikita:

-salita

-mga salita

-kahatulan

-patotoo

-tuntunin

-kautusan

-utos

-kaniyang daan

-kaniyang mga patotoo

Pagkatapos mong guhitan ang bawat isa sa mga salitang ito sa Awit 119, basahin mo uli ang kabanata at lumikha ka ng isang tsart upang bigyang buod ang iyong pag-aaral. Sundan ang paraan sa ibaba. Ilista ang bawat numero ng talata na naglalaman ng isa o higit pa sa mga salitang ito at pagkatapos ay ibigay ang buod ng kung ano ang itinuturo ng talata tungkol sa Salita ng Diyos.

Ituloy ang paraang ito:

Numero ng Talata Buod

1 Mapalad tayo kung tayo ay lumalakad sa Kaniyang mga kautusan.

________________________________________

IKA-SAMPUNG KABANATA

DEBOSYONAL NA PAG-AARAL NG BIBLIA

MGA LAYUNIN:

Pagkatapos na pagaralan ang kabanatang ito ikaw ay magkakaroon ng kakayahang:

. Isulat ang Susing Talata na memoryado.

. Ilista ang mga hakbang sa pag-aaral ng Biblia sa paraang debosyonal.

. Gumawa ng isang pag-aaral ng Biblia na gamit ang paraang debosyonal.

SUSING MGA TALATA:

Ang mga mata ko’y nanguna sa mga pagpupuyat sa gabi; Upang aking magunita ang salita Mo. (Awit 119:148)

PAMBUNGAD

Ang unang paraan ng pag-aaral ng Biblia na iyong pag-aaralan ay ang paraang debosyonal. Ibinibigay ng kabanatang ito ang kahulugan, paliwanag, at nagpapakita ng isang halimbawa ng pag-aaral ng Biblia gamit ang paraang debosyonal. Ang bahagi na “Para Sa Dagdag Na Pag-aaral” ay nagbibigay naman ng pagkakataon na magamit ang iyong natutuhan sa pamamagitan ng paggawa mismo ng isang pag-aaral na debosyonal.

ANG KAHULUGAN NG PARAANG DEBOSYONAL

Galing sa salitang “debosyon” ang paraang ito na ang ibig sabihin ay “pagtatalaga, pagaalay, pagsamba, at isang tapat na pagkapit sa isang usapin o tao.” Ang paraang debosyonal ng pag-aaral ng Biblia ay nagdaragdag ng pagtatalaga at pag-aalay sa Diyos. Inaakay tayo nito sa pagsamba at sa isang malalim na personal na kaugnayan sa Panginoong Jesu-Cristo.

Sa paraang ito ay hindi lamang sangkot ang pag-aaral ng Salita ng Diyos kundi ang paggamit ng mga katotohanan nito. Ang paraang ito ang pinakamatinding nilalabanan ni Satanas. Hindi ang iniintindi ni Satanas ang pag-aaral upang magkaroon ng kaalaman. Ang iniintindi niya ay ang mga positibong pagbabago sa iyong buhay espirituwal bunga ng pag-aaral ng Biblia. Hindi sapat ang maging “tagapakinig ng Salita.” Ang isang taong tagapakinig ng Salita ay yaong nag-aaral ng Salita ng Diyos ngunit hindi ginagamit ang Salita sa kaniyang buhay.

Datapuwat maging tagatupad kayo ng Salita, at huwag tagapakinig lamang, na inyong dinadaya ang inyong sarili.

Sapagkat kung ang sinoman ay tagapakinig ng Salita at hindi tagatupad, ay katulad siya ng isang tao na tinitingnan ang kaniyang talagang mukha sa salamin:

Sapagkat minamasdan niya ang kaniyang sarili, at siya’y umaalis at pagdaka’y kaniyang nalilimutan kung ano siya.

Ngunit ang nagsisiyasat ng sakdal na kautusan, ang kautusan ng kalayaan, at nananatiling gayon, na hindi tagapakinig na lumilimot, kundi tagatupad na gumagawa, ay pagpapalain ang taong ito sa kaniyang ginagawa. (Santiago 1:22-25)

Matututuhan mo ang maraming mga paraan ng pag-aaral ng Biblia sa kursong ito ngunit ang bawat paraan ay kailangang magbunga ng paggamit ng mga natutuhan sa buhay. Kung nag-aaral ka man ng isang aklat, kabanata, talata, salita o anomang ibang pag-aaral, kailangang gamitin mo ang iyong natutuhan sa iyong buhay at ministeryo.

ANG PALIWANAG NG PARAAN

Gamitin ang porma na nasa bahagi ng “Para Sa Dagdag Na Pag-aaral” ng araling ito sa paggawa mo ng pag-aaral debosyonal. Narito ang mga hakbang sa pag-aaral debosyonal:

UNANG HAKBANG: ITALA ANG PAUNANG IMPORMASYON NG BAHAGI:

Itala ang pangalan ng aklat na kinapapalooban ng bahagi na iyong pag-aaralan. Pagkatapos ay itala ang kabanata at numero ng talata na napili mong pag-aralan.

IKALAWANG HAKBANG: TUKUYIN ANG PAKSA

Basahin ang bahagi ng Kasulatan na iyong napiling pag-aralan. Pumili ka ng isang pamagat na nagbibigay buod sa paksa at itala mo ito sa iyong tsart.

IKATLONG HAKBANG: TUKUYIN ANG MGA SUSING TALATA

Ano ang talata na nagbibigay ng pinakamagandang buod ng Kasulatan na iyong pag-aaralan? Isulat ang talata at reperensya sa iyong tsart.

IKA-APAT NA HAKBANG: IBIGAY ANG BUOD

Sa iyong sariling mga salita, ibigay ang buod ng itinuturo ng bahagi ng Kasulatan.

1. Ibalangkas ang mga pangunahing mga punto.

2. Gumamit ng tsart upang ibigay ang buod ng bahagi.

3. Gumawa ng isang buod sa isang pangungusap.

4. Isalin mo sa iyong sariling mga pananalita ang talata. Ito ang “paraphrase” na paraan. Sundin ang talata, kaya nga lamang ay isulat sa kasalukuyang gamit na mga salita. (Tingnan ang halimbawa sa kabanatang ito)

IKA-LIMANG HAKBANG: MAGBULAY-BULAY

Mahalaga na basahin at pag-aralan ang Biblia ngunit dapat mo ring matutuhang magbulay-bulay sa Salita ng Diyos. Ang ibig sabihin ng salitang “pagbubulay-bulay” ay magisip, matagal isipin, at magdili-dili. Pagkatapos mong makapili ng bahagi ng Biblia na iyong pag-aaralan, tukuyin ang paksa at susing talata, at ibigay ang buod ng mga katuruan nito, pagkatapos ay pagbulay-bulayan ang bahagi.

Sinabi ng Diyos kay Josue na ang pagbubulay sa Kaniyang mga Salita ang susi sa tagumpay:

Ang aklat na ito ng kautusan ay huwag mahihiwalay sa iyong bibig, kundi iyong pagbubulayan araw at gabi, upang iyong masunod na gawin ang ayon sa lahat na nakasulat dito: sapagkat kung magkagayo’y iyong pagiginhawahin ang iyong lakad, at kung magkagayo’y magtatamo ka ng mabuting kawakasan. (Josue 1:8)

Marahang basahin ang bahagi. Basahin nang malakas. Isipin na ang Panginoon ang nangungusap sa iyo sa bahaging ito. Gamitin mo sa iyong sarili ang ilang mga tanong na iminungkahi sa Ika-anim na Hakbang sa araling ito.

Isang mahalagang paraan ng pagbubulay sa Salita ay ang pagme-memorya nito. Kung memoryahin mo ang isang bahagi madali mo itong maaalaala kahit kailan mo maisip ito. Ang susing talata na iyong napili ay isang mabuting bahagi na memoryahin. Isulat ang reperensya kung saan makikita ang talata sa kabila ng isang tarheta:

Basahin nang malakas ang talata ng ilang ulit at pagkatapos ay sikaping ulitin ito na hindi na tumitingin sa tarheta. Pagkatapos mong bigkasin ang talata, tingnan mo sa tarheta kung tama ang iyong pagkakasabi. Tingnan mo naman ang kabila ng tarheta at bigkasin mo ang talata. Tingnan mo naman ang kabilang panig at sikaping matandaan ang reperensya. Itabi mo ang mga tarheta ng mga Kasulatng namemorya mo na at patuloy mong repasuhin at pagbulayan ito.

IKA-ANIM NA HAKBANG: IANGKOP ANG PAGGAMIT

Ngayon, nakahanda ka nang gamitin ang iyong natutuhan sa iyong pagbubulay. Ang paggamit sa iyong buhay at ministeryo ng mga katotohanang natutuhan ang mahalagang bahagi. Minsan hindi mo agad magamit ang iyong natutuhan, subalit simulan mong gamitin ang maaari mong magamit. Tutulungan ka ng Diyos na gamitin ang mga katotohanan ng Kaniyang Salita kahit maliliit na mga hakbang lamang sa simula.

Ang mga sumusunod na mga tanong ay tutulong sa iyo na gamitin ang Salita ng Diyos sa iyong buhay:

Halimbawang susundin:

May halimbawa ba sa bahaging ito ng Kasulatan na masusundan?

Maling iiwasan:

Mayroon bang mali o kasalanan na dapat iwasan?

Katungkulang gagawin:

Ang bahagi bang ito ay may hinihiling na hakbang na gawin? Sinabihan ka ba na gawin ang isang bagay? Kung gayon, ano ang hakbang na dapat mong gawin?

Pangakong aangkinin:

May pangako ba sa bahaging ito na maaari mong angkinin?

Kaugnayang palalaguin:

Ano ang itinuturo ng bahaging ito tungkol sa iyong kaugnayan sa Diyos sa pamamagitan ni Jesu-Cristo? Ano ang itinuturo nito tungkol sa Diyos Ama, Jesu-Cristo, ang Anak, ang Espiritu Santo? Ano ang itinuturo nito sa iyong kaugnayan sa iba sa iyong pamilya, kumonidad, kongregasyon, at ang sanglibutan? Ano ang itinuturo nito sa kaugnayan mo sa iyong sarili?

Pagbabagong gagawin:

Ano ang mga pagbabago na kailangan mong gawin sa iyong buhay sa liwanag ng iyong natutuhan sa Kasulatang ito? Maging tiyak ka.

Ipapanalangin:

Manalangin ka patungkol sa bahaging iyong pinag-aralan. Hingin mo sa Diyos na tulungan ka na magamit ang mga katotohanan na iyong natutuhan. Ginagawang personal ng panalangin ang mga prinsipyo na itinuturo sa Salita ng Diyos. Maaari mo ring isulat ang iyong panalangin tulad ng halimbawa na ibinigay sa kabanatang ito.

HALIMBAWA NG PARAANG DEBOSYONAL

UNANG HAKBANG: ITALA ANG PAUNANG IMPORMASYON NG BAHAGI:

Aklat: Galacia

Kabanata: 5

Mga Talata: 16-25

IKALAWANG HAKBANG: TUKUYIN ANG PAKSA

Paksa: Ang mga Gawa ng Laman at ang bunga ng Espiritu

IKATLONG HAKBANG: TUKUYIN ANG MGA SUSING TALATA

Susing Talata: Kung tayo’y nangabubuhay sa pamamagitan ng Espiritu, ay magsilakad naman tayo ayon sa Espiritu.

IKA-APAT NA HAKBANG: IBIGAY ANG BUOD

1. Ang sumusunod ay isang halimbawa ng balangkas ng isang buod:

MGA GAWA NG LAMAN AT BUNGA NG ESPIRITU

I. Ang laman ay nagnanasa ng laban sa Espiritu at ang Espiritu laban sa laman. Sila

na nabubuhay sa laman ay hindi magmamana ng Kaharian ng Diyos. Kabilang sa

mga gawa ng laman ang mga sumusunod:

A. Pangangalunya

B. Pakikiapid

C. Karumihan

D. Kalibugan

E. Pagsamba sa dios-diosan

F. Pangkukulam

G. Pagtataniman

H. Mga pagtatalo

I. Mga paninibugho

J. Pakikipagalitan

K. Pagkakampi-kampi

L. Pagkakabaha-bahagi

M. Hidwang pananampalataya

N. Pananaghili

O. Pagpatay

P. Paglalasing

Q. Kalayawan

II. Ang bunga ng Espiritu Santo na nais ng Diyos na ibigay sa atin ay kabaligtaran ng

mga gawa ng laman:

A. Pagibig

B. Kagalakan

C. Kapayapaan

D. Pagpapahinuhod

E. Kagandahang-loob

G. Kabutihan

H. Kaamuan

I. Pagpipigil

III. Kailangang tayo ay:

A. Lumakad ayon sa Espiritu (talatang 16,25)

B. Patnubayan ng Espiritu (talatang 18)

C. Mamuhay sa pamamagitan ng Espiritu (talatang 25)

2. Ang sumusunod ay isang halimbawa ng tsart na nagbibigay ng buod.

MGA GAWA NG LAMAN AT BUNGA NG ESPIRITU

Galacia 5:16-25

Mga Gawa ng Laman Bunga ng Espiritu

(Tinutupad ang Kalayawan) (Nabubuhay sa Espiritu)

Pangangalunya Pagibig

Pakikiapid Kagalakan

Karumihan Kapayapaan

Kalibugan Pagpapahinuhod

Pagsamba sa diosdiosan Kagandahang-loob

Pangkukulam Kabutihan

Pagtataniman Pagtatapat

Pagtatalo Kaamuan

Pagkakaalitan Pagpipigil

Pagkakampikampi

Hidwang pananampalataya

Kapanaghilian

Pagpatay

Paglalasing

Kalayawan

3. Narito ang halimbawa ng kapahayagan ng buod:

Ang bahaging ito ay magkabalintuna: Ang mga pita ng laman at ang bunga ng Espiritu

Santo. Kung tayo ay kay Jesus, ating ipako sa krus ang mga pita ng laman at mamuhay, lumakad, at pinapatnubayan ng Espiritu Santo. Ang mga gawa ng laman ay ang pangangalunya, pakikiapid, karumihan, kalibugan, pagsamba sa diosdiosan, pangkukulam, pagtataniman, pagtatalo, pagkakaalitan, pagkakampikampi, hidwang pananampalataya, pananaghili, pagpatay, paglalasing, at kalayawan. Ang bunga ng Espirtu ay pagibig, kagalakan, kapayapaan, pagpapahinuhod, kagandahang-loob, kabutihan, pagtatapat, kaamuan, pagpipigil.

4. Narito ang halimbawa ng isang malayang pagsasalin sa iyong sariling salita o paraphrase ng Galacia 5:24-25:

“ Sinira na ng mga na kay Cristo ang mga nasa, pagibig, at mga pita ng laman. Kung

sinasabi natin na ang Espiritu Santo ay nananahan sa atin, kailangang ayon doon ang ating buhay.”

IKA-LIMANG HAKBANG: MAGBULAY-BULAY

Mga talatang kakabisahin at pagbubulayan: Talatang 16-18 at 25-26. Gayon din kabisahin din ang listahan ng bungang espirituwal na nais ng Diyos na lumago sa iyong buhay. Pagbulayan at pag-aralan ang bawat bunga ng Espiritu Santo. Ano ang ibig sabihin ng magmagandang loob, mabuti, maamo, mapagpigil at iba pa?

IKA-ANIM NA HAKBANG: IANGKOP ANG PAGGAMIT

Halimbawang susundin: Palaguin ang bunga ng Espiritu Santo sa aking buhay.

Maling iiwasan: Mga gawa ng laman.

Katungkulang gagawin:

Lumakad sa Espiritu (talatang 16,25)

Patnubayan ng Espiritu (talatang 18)

Mamuhay sa pamamagitan ng Espiritu (talatang 25)

Pangakong aangkinin: “Sinasabi ko nga, Magsilakad kayo ayon sa Espiritu, at hindi ninyo gagawin ang mga pita ng laman.” Talatang 16.

Kaugnayang palalaguin: Ang aking kaugnayan sa iba ay kailangang kakitaan ng pagibig, pagpapahinuhod, kagandahang loob, kaamuan. Kailangan kong palaguin ang kagalakan, kapayapaan, kabutihan, pagtatapat at pagpipigil sa bawat larangan ng aking buhay. Natutuhan ko na nais ng Diyos na ang aking kaugnayan sa Kaniya ay masalig sa kabanalan sa paguugali. Kung ako ay tunay na kay Cristo ito ay may bisa sa aking kaugnayan sa iba, sa aking sarili at sa Diyos.

Pagbabagong gagawin: Ang tatlong larangan na dito ko higit na kailangan ang pagbabago ay:

Pagpipigil: Pigilan ang aking gana. Palaguin ko ang pagpipigil at disiplina sa sarili.

Pagtatapat: Lalong sumampalataya sa mga pangako ng Diyos.

Pagibig: Magpakita ng pagibig sa mga nasa paligid ko na hindi kaibig-ibig.

Ipapanalangin:

Mahal na Amang nasa Langit:

Tulungan mo akong lumakad sa Iyong Espiritu, at mamuhay bawat sandali sa iyong

Espiritu. Linisin mo ang aking buhay mula sa mga gawa ng laman. Tulungan mo akong ipako sa krus ang mga makamundong nasain. Palaguin mo ang magandang bunga ng Espiritu Santo sa akin.

Sa pangalan ni Jesus, Amen.

PANSARILING PAGSUSULIT

1. Isulat ang Susing mga Talata na memoryado:

2. Ano ang pag-aaral ng Biblia sa debosyonal na paraan?

3. Ilista ang anim na hakbang ng debosyonal na paraan.

4. Ano ang ibig sabihin ng “taga-gawa ng Salita” at hindi “tagapakinig” lamang? Magbigay ng reperensya sa Kasulatan upang patunayan ang iyong sagot.

5. Bakit kinakalaban ni Satanas ang paggamit ng paraang debosyonal na pag-aaral ng Biblia?

________________________________________

(Ang mga sagot sa pagsusulit ay nasa katapusan ng huling kabanata ng manwal na ito.)

PARA SA DAGDAG NA PAG-AARAL

Pag-aralan ang Filipos 4:4-9 na gamit ang paraang debosyonal sa pag-aaral ng Biblia. Gamitin ang pormang ito sa paggawa ng pag-aaral at ng ibang pag-aaral debosyonal.

DEBOSYONAL NA PAG-AARAL NG BIBLIA

Aklat: Kabanata: Mga Talata: Paksa:

Susing talata:

Ang buod:

Pagbubulay:

Iangkop ang paggamit:

Halimbawang susundin:

Maling iiwasan:

Katungkulang gagawin:

Pangakong aangkinin:

Kaugnayang palalaguin:

Pagbabagong gagawin:

Ipapanalangin:

IKA-LABINGISANG KABANATA

PAG-AARAL NG AKLAT

MGA LAYUNIN:

Pagkatapos na pagaralan ang kabanatang ito ikaw ay magkakaroon ng kakayahang:

. Isulat ang Susing Talata na memoryado.

. Ipaliwanag kung paano mag-aral ng isang aklat.

. Gumawa ng pag-aaral ng aklat.

. Lumikha ng tsart ng pag-aaral.

. Lumikha ng balangkas ng isang aklat ng Biblia.

SUSING MGA TALATA:

Sa paano lilinisin ng isang binata ang kaniyang daan? Sa pagdinig doon ayon sa iyong salita. (Awit 119: 9)

PAMBUNGAD

Sa kabanatang ito matututuhan mong magsiyasat sa isang buong aklat ng Biblia. Matututuhan mo ring lumikha ng tsart at ng isang balangkas upang bigyang buod ang iyong mga pag-aaral. Ang isang halimbawa ng paraan ng pag-aaral ng isang aklat ay kabilang sa kabanatang ito at ikaw ay bibigyan ng pagkakataong makagawa na gumagamit ng ganitong paraan sa “Para Sa Dagdag Na Pag-aaral.” Sa mga sumusunod na mga kabanata, matututuhan mo kung paano pag-aralan ang kabanata, parapo, mga talata, at mga salita sa isang aklat.

Ang pagsisiyasat ng aklat ay isang halimbawa ng “synthetic” na pag-aaral ng Biblia. Ang ibig sabihin ng salitang ito ay pag-aaral ng isang bagay sa kaniyang kabuuan upang makamit ang isang pagkalahatang kaalaman sa nilalaman nito. Sa bandang huli, kung ating hatiin ang aklat sa mga kabanata, parapo, mga talata, at mga salita, ang gagamitin naman natin ay ang “analytical” na pag-aaral ng Biblia. Ang pag-aaral naman sa ganitong paraan ay kukunin mo ang ibat-ibang bahagi at sisiyasatin mo isa-isa. Higit na detalyado ang “analytical” na pag-aaral kaysa sa “synthetic.”

ANG KAHULUGAN NG PARAAN NG PAG-AARAL

Ang pag-aaral ng aklat ay mahalaga sapagkat ang mga kabanata, mga parapo, mga talata, at mga salita ng isang aklat ay dapat mabigyan ng kahulugan sa kanilang wastong konteksto. Ang isang pag-aaral ng aklat ay nagbibigay kaalaman sa kaniyang nilalaman.

PALIWANAG NG PARAAN

Narito ang tatlong mga hakbang sa pag-aaral ng isang aklat ng Biblia:

UNANG HAKBANG: PAUNANG PAGSUSURI:

Basahin ang buong aklat sa isang pagupo upang matukoy ang tema (paksa) ng aklat. Pumili ng isang pamagat na nagbibigay buod sa tema o paksa. Gagamitin mo ang pamagat na ito sa Tsart Ng Pag-aaral Ng Aklat. Ito rin ang magiging pamagat ng iyong balangkas.

Tukuyin ang layunin kung bakit isinulat ang aklat, kangino ito isinulat, at ang may akda. Ang ilang mga aklat ay binabanggit ang pangalan ng may akda ngunit sa iba kakailanganin mo kumonsulta sa ibang aklat ng pag-aaral ng Biblia bukod dito.[†] Bawat may akda ay may tanging dahilan sa pagsulat sa ilalim ng pagkasi ng Espiritu Santo. Ang layuning ito ay madalas nasasalamin sa nilalaman ng aklat.

Tukuyin ang lugar na pinagganapan ng aklat. Ito ang dako kung saan naganap ang mga pangyayari. Itala mo ito sa Tsart Ng Pag-aaral Ng Aklat.

Ibigay ang buod ng prinsipyo sa buhay at ministeryo sa isang pangungusap. Ito ang paunang katotohanan ng aklat na magagamit mo sa iyong buhay at ministeryo. Maraming mga prinsipyo ang itinuturo sa isang aklat, subalit sikaping matukoy ang pinakamahalaga para sa pahayag ng buod.

Tandaan, ang mga dibisyon ng mga kabanata sa Biblia ay hindi kinasihan ng Diyos. Ang mga ito ay ginawa ng tao upang maging madali ang paghanap ng mga tiyak na mga bahagi ng Biblia. Kung basahin mo ang buong aklat ng walang mga dibisyon ng mga kabanata makikita mo ang pangkalahatang mensahe ng aklat kung paano ito ibinigay sa orihinal.

Sa unang pagbasa, huwag mong gaanong pansinin ang mga detalye. Siyasatin mo ang aklat para sa pangkalahatang impormasyon: Paksa, may akda, layunin, kangino isinulat, saan lugar naganap, at paunang prinsipyo ng pamumuhay at ministeryo. Basahin mong mabilis upang makuha mo ang isang pangkalahatang pagtanaw sa buong aklat. Huwag kang hihinto upang suriin ang iyong binabasa. Saka mo ito gagawin.

IKALAWANG HAKBANG: ANG TSART NG PAG-AARAL NG AKLAT:

Basahin ang aklat sa ikalawang pagkakataon. Pansinin ang pangunahing mga dibisyon ng aklat. Ang mga dibisyong ito ay maaaring matukoy ayon sa paksa, pangyayari, materyales na kaugnay ng talambuhay, mga lugar na pinangyarihan, o iba pang gayong mga bagay.

Lumikha ng mga pamagat para sa bawat kabanata ng aklat. Ang pamagat ng kabanata ay kailangang kumatawan sa pangkalahatang nilalaman ng isang kabanata ngunit hindi naman ang ibig sabihin sa pagkat pangkalahatan ay ito na ang pamagat ng bawat kabanata. Isipin ang mga pamagat bilang mga hawakan na gagamitin upang makuha ang nilalaman ng kabanata. Maikli lamang ang gawin upang maging madaling matandaan. Ipasok ang mga pamagat na ito ng kabanata sa Tsart Ng Pag-aaral Ng Aklat.

Piliin ang susing talata ng aklat. Ang susing talata ay yaong nagdadala ng pinakamagandang buod ng layunin o nilalaman ng aklat. Ipasok ang reperensya sa Tsart.

Habang ikaw ay nagbabasa, ilista ang mga pangalan ng mga pangunahing tauhan sa lugar na para dito sa tsart. Ang listahang ito ay magbibigay ng mapagpipilian kung gagawa ng pag-aaral ng talambuhay. Sa bandang huli ng kursong ito ay matututuhan mong mag-aral ng talambuhay.

Itala ang mga susing mga salita at pananalita sa tsart. Ang mga susing salita at pananalita ay yaong mga kailangan upang maunawaan ang aklat. Madalas ito ay nauulit o ipinaliliwanag ng mabuti sa aklat. Magagamit mo ang listahang ito para sa pag-aaral ng salita na pag-aaralan mo rin sa kursong ito.

IKATLONG HAKBANG: ANG BALANGKAS NG AKLAT:

Ang huling hakbang sa pag-aaral ng aklat ay ang paggawa ng balangkas. Basahin muli ang aklat. Habang binabasa mo, lumikha ka ng balangkas ng buong aklat. Ang ilan sa mga dibisyon at pamagat ng kabanata sa iyong Tsart ay magiging pangunahing mga punto sa iyong balangkas. Ang layunin ng iyong balangkas ay upang magbigay ng buod sa buong nilalaman ng aklat.

HALIMBAWA NG PARAAN

UNANG HAKBANG: PAUNANG PAGSUSURI:

Aklat: Ang aklat na napili para sa pagsisiyasat ay ang Filipos.

Paksa: Ang paksa ng aklat ay isang panawagan para sa pagkakaisang Cristiano.

May Akda: Ang may akda ng aklat ay si Apostol Pablo.

Kangino Isinulat: Ang aklat ay isinulat sa mga Cristiano sa lungsod ng Filipos.

Layunin: Ang pangkalahatang layunin ng aklat ay dalawa: Ito ay upang pasalamatan ang mga taga Filipos dahil sa kanilang pagtataguyod ng ministeryo at manawagan para sa pagkakaisang Cristiano.

Susing Mga Salita: Magalak, kagalakan.

Susing Talata: Filipos 2:2

Mga Tauhan: Eudias, Sintique, Timoteo, Epafrodito, Clemente, kasangbahay ni Cesar.

Prinsipyo Ng Buhay at Ministeryo: Ang paunang prinsipyo sa pamumuhay at ministeryo ay ang pagkakaisa ay nagdadala ng kagalakan.

IKALAWANG HAKBANG: ANG TSART NG PAG-AARAL NG AKLAT:

May Akda: Si Pablo

Kangino: Mga Mananampalataya sa Filipos

Layunin: Upang pasalamatan sila at manawagan para sa

pagkakaisang Cristiano.

Susing mga Salita: Magalak, kagalakan

Susing Talata: Filipos 2:2

Mga Tauhan: Eudias, Sintique, Timoteo, Epafrodito, Clemente,

kasangbahay ni Cesar.

Prinsipyo Ng Buhay at Ministeryo: Ang Pagkakaisang Cristiano ay nagdadala ng

kagalakan.

TSART NG PAG-AARAL NG AKLAT

Pangalan ng Aklat: Filipos

Pamagat Para sa Tsart: Panawagan Para Sa Pagkakaisang Cristiano

1 2 3 4 5

Mga Pamagat ng Kabanata

IKATLONG HAKBANG: ANG BALANGKAS NG AKLAT:

Filipos: Isang Panawagan Para sa Pagkakaisang Cristiano

I. Pambungad:

A. Pagbati 1:1-2

1. Mula kay Pablo at Timoteo

2. Para: Sa mga banal ni Cristo Jesus, mga obispo, at mga diakono sa Filipos.

B. Panalangin para sa mga taga-Filipos 1:3-11

C. Mga Personal na mga bagay 1:12-26

1. Mga pangyayaring nagpalaganap ng ebanghelyo 1:12-18

2. Pananampalataya na siya ay makawawala 1:19-21

3. Ang kaniyang mga katanungan kung higit na mabuti ang mabuhay o

mamatay 1:22-26

II. Mga payo para sa pagkakaisa 1:27-2:18

A. Panawagan sa pagkakaisa sa pagdurusa 1:27-30

B. Pagkakaisa kay Cristo 2:1-11

C. Ang paglagong espirituwal ay nagdadala ng pagkakaisa 2:12-18

III. Mga plano ni Pablo 2:19-30

A. Umaasang maisugo si Timoteo 2:19-23

B. Umaasang makarating din siya mismo 2:24

C. Isusugo si Epafrodito 2:25-30

IV. Mga Babala 3:1-4:1

A. Laban sa mga tagapagturo na nanghihikayat sa Judaismo 3:1-16

B. Laban sa mga bulaang mga tagapagturo 3:17-21

V. Mga Payo 4:1-9

A. Pagkakaisa ni Eudias at Sintique 4:1-3

B. Pagakakaisa sa galak 4:4

C. Pagkakaisa na may kahinahunan 4:5

D. Pagkakaisa sa panalangin 4:6

E. Pagkakaisa sa pag-iisip 4:7-8

F. Pagkakaisa sa pagitan ng karunungan at kilos 4:9

VI. Pasasalamat sa kanilang kaloob 4:10-20

VII. Bendisyon 4:21-23

PANSARILING PAGSUSULIT

1. Isulat ang Susing mga Talata na memoryado:

2. Isulat ang numero ng kahulugan sa harap ng uri ng pag-aaral na inilalarawan.

Uri Ng Pag-aaral Kahulugan

_____ Pag-aaral na analytical ng Biblia 1. Siyasatin ang isang bagay para sa pangkalahatang

nilalaman; isang pagsisiyasat sa isang aklat.

_____ Pag-aaral na synthetic ng Biblia 2. Pag-aralang detalyado ang isat-isang bahagi.

3. Ilista ang tatlong mga hakbang ng Paraan Ng Pag-aaral Ng Aklat.

4. Ano ang anim na mga paunang bagay na kailangang itala kung gumagawa ng paunang pagsisiyasat ng isang aklat?

(Ang mga sagot sa pagsusulit ay nasa katapusan ng huling kabanata ng manwal na ito.)

PARA SA DAGDAG NA PAG-AARAL

Gumawa ng isang pag-aaral ng isa sa mga aklat sa Bagong Tipan. Para sa iyong unang pag-aaral, iminumungkahi namin na piliin ang isang maikling aklat. Gamitin ang mga hakbang sa paraan ng pag-aaral ng aklat na iyong natutuhan sa kabanatang ito. Bigyan ng buod ang iyong pag-aaral sa pamamagitan ng tsart at pagbabalangkas. Gamitin ang sumusunod na porma bilang gabay para dito at sa iba pang pag-aaral sa darating na panahon. Kung ang aklat ay may higit na bilang ng kabanata kaysa sa nagawa sa ibaba, gamitan mo ng higit sa isang porma upang makumpleto ang iyong pag-aaral.

TSART NG PAG-AARAL NG AKLAT

Pangalan Ng Aklat: Pamagat Para Sa Tsart:

Numero ng mga Kabanata

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18